Category Archives: teknologia

Euskarak ze paper du interneten?

Euskarak interneten, munduko sarerik handienean, duen presentzia aztertzeari ekin dio aste honetan ETB1eko “Tribuaren Berbak” saioak. Kike Amonarriz gidari duela, interneteko alor ezberdinak ikertzen eta eragile ezberdinekin hizketan aritu da taldea.

Kike Amonarriz, Tribuaren Berbak

Kike Amonarriz, Tribuaren Berbak

Pixka bat kokatzeko, interneteko sareetan begira jarrita, euskara ze lekutan dagoen ikusiko dugu: Wikipedia, adibidez, 287 hizkuntzatan dago idatzita eta, horien artean, euskara 35. lekuan dago: 181.000 artikulu daude gure hizkuntzan idatzita. Twitter, bestalde, 33 hizkuntzatan erabili daiteke, horietako bat euskara eta 200.000 txio inguru bidaltzen dira hilero gure hizkuntzan.  Horrez gainera, Google, Facebook, Youtube edota Tuentiren euskarazko bertsioak ere erabili ditzakegu.

Iratxe Esnaola, .eus

Iratxe Esnaola, .eus proiektuaren koordinatzailea

Baina aro digital honetan ondo finkatzeko, domeinu propio bat edukitzea aurrerapauso handia da eta gurea, .eus, errealitate bihurtzear dago.Iratxe Esnaolak, .eus domeinuaren koordinatzaileak azaldu digunez, “euskara eta euskal kulturaren gainean jarduten duten webguneentzat” sortutako domeinua izango da eta jendea euskarara gerturatzea izango du helburu. Une honetan, hasiera fasean dago, domeinu hau erabiltzen hasiko diren webguneen lehen zerrenda aurkeztuko dute laster; baina 2014ko abenduaren 3an, Euskararen Egunean, publikoari zabalduko zaio eta hedatzen hasiko da.

Xabier Armendaritz eta Kike Amonarriz

Xabier Armendaritz eta Kike Amonarriz

Lehen esan dugunez, Wikipedia da euskaraz erabili daiteken erremintetako bat. 181.000 artikulutik gora daude gure hizkuntzan eta edozein gaiei buruzko artikuluak dira. Printzipioz edonork argitaratu edo osatu dezake artikulu bat. Baina gure hizkuntzari dagokionez, dozena bat boluntario aritzen dira hilero artikuluak euskaratzen. Xabier Armendaritz itzultzailea da horietako bat eta gairen batean aditua den edonori gai horri buruz idazteko gonbidapena luzatu dio “Tribuaren Berbak” saioaren bidez.

Maite Goñi

Maite Goñi, IKT aditua

Eta beste alor askotan bezala, hezkuntzak ere paper garrantzitsua jokatzen du interneten erabileran. Maite Goñi irakaslearen eta IKT-ko adituaren hitzetan, internetek irakaskuntza errotik aldatzeko aukera ematen du, baina oraindik ez zaio behar adinako etekinik atera. Hala ere, txiki txikitatik haurrak interneten heztea garrantzitsua dela dio, bertako erremintek ikasketetarako aukera ugari ematen dituztelako, eta horiek zuzen kudeatzen jakitearen garrantzia aipatu du. Eduki gehienak ingelesez edo hizkuntza handietan idatzita badaude ere, Maiteren esanetan “euskal komunitatea txikia baino ekimentsua da” eta mundu honetan gero eta presentzia handiagoa duena.

Horrek euskararen iraupenean asko lagunduko du; izan ere, gaur egungo gizartea ikusita, mundu digitalean ez dagoen hizkuntzak desagertzeko arrisku handiagoa izango duela ematen du. Eta egiazki, alde batetik, digitalizazioak aukera berriak zabaldu dizkie hizkuntza txikiei eta hainbat argitalpen egiteko kostuak txikitu ditu; gaur egun, edonork igo baitezake bideo bat edo idatzi dezake edozer gairi buruz. Baina bestetik konpetentzia ere asko hazi da. Horixe aipatu dute “Tribuaren Berbak” saioan Garazi Goiak, BBCko hedapenerako arduradunak, etorkizuneko telebistari buruz hitz egiterakoan eta Javier Etxebestek, interneteko ekintzaileak, enpresek eta hizkuntzek interneten duten paperari buruz hitz egitean.

Saio osoa ikusi:

EGA APP, EGA titulua prestatzeko mugikorretarako aplikazioa

EGA edo Euskararen Gaitasun Agiria ikasle askoren amesgaiztoa izan ohi da. Atariko proba, sinonimoak, berridazketak… zenbat buruko min! Aurrerantzean, ordea, era berri bat izango dugu ariketak egin eta EGA titulua prestatzeko, izan ere, Kaixo! Euskaltegiak EGA APP izeneko mugikorrentzako aplikazioa sortu du bere 10. urteurrena ospatzeko. Beraz, APP hau zertan datzan azaldu aurretik, ZORIONAK bihotz bihotzez, eta beste hainbeste bete ditzazuela! 🙂

EGA-APP

Zer da EGA APP aplikazioa?

Aplikazio honek EGA (Euskararen Gaitasun Agiria) azterketa prestatzeko 4.000 ariketa baino gehiago eskaintzen ditu: “Atariko proba, sinonimoak eta berridazketak” atalak prestatzeko. Aurrerantzean, beraz, ordenadoreaz gain, gure mugikorraren bitartez ere egin ahal izango ditugu EGArako prestaketa lanak.

Momentuz Android mugikorrentzako balio du, eta ondorengo helbide honetan aurki dezakezu aplikazioa: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.aitorkaixo.com.egaapp. Laster beste sistementzako ere prest egongo dela esan dute aplikazioaren sortzaileek eta, aplikazioa probatu ondoren, iritziak emateko deia egin dute. Proba egin, eta kontatu zer iruditu zaizun!
Eta astelehen honi umore puntu bat jarri nahian… ondorengo galdera luzatu nahi dizugu. Zer egingo zenuke EGA titulua lortzearen truke? Gozatu Irrikitown saio umoretsuaren bideo honetaz:

EGA lortzeko egin behar direnak!!!

Euskal taldeak WhatsApp-en: oraingoan zenbat asmatzeko gai zarete?

Aurreko asteetan euskal abestiak nahiz euskal esaera zaharrak WhatsApp-eko irudien bidez ikusi ditugu, eta hauek izan duten arrakasta ikusita, oraingoan euskal taldeen inguruan arituko gara. Hementxe ikus ditzakezue. Ea oraingoan zenbat asmatzen dituzuen!

Euskara taldeak WhatsApp

Orain arte bezala, bidal iezaizkiguzue zuen iruzkinak. Gogoan izan ere, zuen ekarpenak egin ditzakezuela mota honetako proposamen berriak eginez. Hain zuzen ere, proposamen hau Iban Bilbao erabiltzaileak gomendatu digu. Eskerrik asko Iban! Zalantzarik gabe, gauza ederra da teknologia berriak eta euskara jolasaren bidez uztartzea, ezta?

Euskal abestiak, Whatsappen: denak asmatu ditu Endikak!!

Gogoratzen al duzue urtarrilaren 21ean Euskararen blog honetara ekarri genuen testua? Baietz! Post hartan, Euskal abestiak, Whatsappen: ia zenbat asmatzen dituzun izenburua zuen horretan, emotikono bidezko euskal kanta batzuk proposatu genituen, eta animatzen zintuztegun ea baten bat asmatzeko gai zineten. Bai, ezta? Hau zen posta:

Post honen inguruan dena daki Endikak!!

Post honen inguruan dena daki Endikak!!

Ba, hara!! Endikak den-denak asmatu ditu, bai jauna!!!!! 🙂 Blogean bertan utzitako komentario batean, zerrenda oso-osoa jarri du!! Hona hemen irtenbidea!!!!

1- Negua joan da ta

2- Nire aitak amari

3- Kalian gora kalian behera

4- 4 teilatu

5- Ilargia

6- Boga boga

7- Pintxo pintxo

8- Aldapeko

9- Jo ta ke

10- Dragoi Bola

11- Txanpon baten truke

12- Eva Maria

13- Behin batian Loiolan

14- Txakur bat erosi dut

15- Katuen testamentue

 

Zer iruditzen? Handia zara, Endika, zorionak!!!!!!!! 🙂 Eta jakina, eskerrik asko berari eta guztioi!!!!!!!!!!

Euskal abestiak, Whatsappen: ia zenbat asmatzen dituzun!

Sare sozialetan eta mugikorretan gero eta iruditxo gehiago erabiltzen ditugu geure emozioak adierazteko eta jolas egiteko. Duela hilabete batzuk whatsappeko euskal esaera zaharrak ikusi genituen euskararen blogean, eta, oraingoan ere, norbaitek pazientzia hartu eta emotikono bidezko Euskal kantak prestatu ditu guretzat. Oraindik ikusi ez badituzu hementxe dituzu! 🙂 Batzuk zailak dira, bai, baina beste batzuk asmatzeko modukoak. Ia zenbat asmatzeko gai zaren!!!

emotikono1

emotikono2

emotikono3

emotikono4

emotikono5

emotikono6

emotikono7

emotikono8

emotikono9

emotikono10

emotikono11

emotikono12

emotikono13

emotikono14

emotikono15

Euskal dinosauroa eta robot bertsolaria ez dira zientzia fikzioa!

tribu1_1024x576

Kike Amonarriz Einsteinen irudiarekin, Eureka! Zientzia museoan, Donostian

Zientziak gauza handiak lor ditzake. Hori argi dago, baina, euskarak zein pisu du zientzian? Galdera horri erantzuten ahalegindu da Kike Amonarriz ‘Tribuaren berbak’ saioaren bederatzigarren saioan.

Zientzia eta euskara fusiona al daitezke? 1976. urtean, Adolfo Suarez Espainiako presidente zenak Paris match aldizkarian esan zuen fisika nuklearra unibertsitatean irakastea ezinezkoa zela. Baina argi eta garbi dago erabat oker zebilela, eta hori argi erakutsi du ‘Tribuaren Berbak’ saioak.tribu2_1024x576

Basque Center On Cognition, Brain And Language izenekoak hizkuntza jabekuntzan, ulermenean eta elebitasunean parte hartzen duten mekanismo kognitiboak argitzea du helburu, eta bertako kide Jon Andoni Duñabeitiaren arabera, erlazio oso estua dago elebitasunaren eta hizkuntzarekin bat ez datozen beste gaitasun kognitiboen artean, adibidez, atentzioa edo arreta sistema. Elebitasunak, beraz, abantailak ematen dizkigu.
tribu3_1024x576
EHUko Ixa ikerketa taldean informatikariak eta hizkuntzalariak ari dira lanean, hizkuntzaren prozesamenduaren arloan. Xabier Arregik azaldutakoaren arabera, makinei euskara erabiltzen erakutsi nahi diete, gizakien eta makinen arteko komunikazioa erosoagoa eta hobea izan dadin. Lan horren emaitzak ikusten dira, esaterako, Xuxen zuzentzaile ortografikoan, euskarazko bilatzaileak erabiltzen ditugunean, baita euskarazko itzultzaileetan ere. Hori eguneroko bizitzan, baina, aipatzekoa da Galtxagorri robot bertsolaria ere, oinak emanda, bertsoa osatzeko gai den robota, alegia. Bikaina!

tribu4_1024x576Juan Ignacio Perez Iglesias EHUko kultura zientifikoko katedradunaren arabera, zientziaren hizkuntza edozein izan daiteke, erabilpenaren arabera. Esaterako, ikerketa baten goi mailako emaitzak jakitera emateko, ingelesa da hizkuntza, irakurleak mundu osoan daudelako, gutxi direlako, eta ingelesa erabiltzen dutelako. Baina zientziaren hezkuntza edo prestakuntza sisteman ari bagara, edozein izan daiteke, gure kasuan, euskara, gaztelania edo frantsesa. Eta gauza bera gertatzen da dibulgazio mailan, hau da, zientzia gizarteratzerako orduan, herrietako eta nazio hizkuntzak erabiltzen baitira.

Dibulgazioaren arlo horretan Internet eta blogak nabarmendu ditu Perez Iglesiasek zientzia herritarrengana helarazteko. Arlo horretan, Zientziakaiera atarian askotariko materialak eta gaiak bildu dituzte.tribu5_1024x576

Zientzia gizarteratzeaz arduratzen da, halaber, Elhuyar fundazioa. 70eko hamarkadan aldizkari bat sortu zuten ingeniaritzako hainbat ikaslek, zientziaz euskaraz aritzeko zailtasunak zituztela jabetuta. Hortik abiatuta, asko garatu eta zabaldu da Elhuyar, eta zientziaren komunikazioan eta hizkuntzaren eta teknologiaren garapena ditu ildo nagusi. Horretarako, eskura dauzkaten euskarri guztiak erabiltzen dituzte, Eider Cartonen arabera: aldizkaria, ‘Norteko FerrokarrilaEuskadi Irratiko saioa, ‘TeknopolisETBko saioa, Internet, eta komunikabide tradizionalak.. Gainera, pertzepzio azterketak ere egiten dituzte Euskal Herriko biztanleek zientzia gaiekiko duten interesa ezagutzeko, eta, itxura denez, interesa ba omen dugu, eta gero eta gehiago gainera, batik bat, haur eta gazteen artean. Esaterako, Irria aldizkarian ‘Marikalanbre’ izeneko pertsonaia daukate, hura atsegin duten gaztetxoak zientzia euskaraz kontsumituko duten heldu bihurtzeko asmotan.

tribu6_1024x576Bitxikeria gisa Kike Amonarrizek nabarmendu du Elhuyar anaiek isolatu zutela lehen aldiz taula periodikoko Wolfram elementua Bergaran. Gainera, euskal dinosauroa ere existitu zen, Gasteiztik 30 kilometrora dagoen Laño aztarnategian topatu zuten espezie bati Liranosaurus Astibiae izena jarri omen zioten. Eta ezin dugu aipatu gabe utzi panda artzak ezagutzera eman zituen Armand David zoologo eta botanikaria ezpeletarra zela.

Argi dago, beraz, euskarak baduela pisurik zientzian, eta osasuntsu dagoela, oraindik ere egiteko askorik badago ere. Bejondeiela ‘Tribuaren Berbak’ saioan ikusi ditugun ikertzaile, dibulgatzaile eta lantalde guztiei!

IKusi osorik ‘Tribuaren Berbak’ saioaren 9. atala

 

Euskal esaera zaharrak, Whatsappen: baditugu erantzunak!

Whatsappeko euskal esaera zaharrak izan genituen protagonista euskararen blog honetan duela aste pare bat. Asmakizun erraza zela uste bagenuen ere, askok zaila dela esan duzue, eta gu zuen esanetara gaudenez eta zuen eskaerak guretzat agindu direnez, whatsappeko emotikonoen bitartez irudikatutako euskal esaera zahar horien erantzunak ekarri ditugu gurera. 🙂

“Zozoak beleari ipurbeltz”

emotikono1

 

 

“Kaka aipatu eta usaie azaldu”

emotikono2

 

 

“Txapela buruan eta ibili munduan”

emotikono3

 

 

“Gustoko lekuan aldaparik ez”

emotikono4

 

 

“Urak dakarrena urak daroa”

emotikono5

 

 

“A ze parea karakola eta barea”

emotikono6

 

 

“Egon adi lo ta jangoek mehe”

emotikono7

 

 

“Eguzkia eta zubia, erromako zubia”

emotikono8

 

 

 “Eroriz ikasten da ibiltzen”

emotikono9

 

 

“Jan da lo beti potolo”

emotikonoak10

 

 

“Etxean uso etxean otso”

emotikono11

 

Euskal esaera zaharrak, Whatsappen

Duela gutxi jakin dugu, milioi bat euskal hiztun garela munduan. Euskarak badu, beraz, tokia munduan, baita teknologia berrietan ere. Milaka euskaldun gara, esaterako, WhatsApp aplikazioa erabiltzen dugunak eta, ziur asko, azken egunotan jaso duzuela dagoeneko bolo-bolo dabilen mezua: bai, whatsappeko emotikoenen bitartez irudikatutako euskal esaera zaharren zerrenda. Bada, guk ere euskararen blog honetara ekarri nahi izan dugu, asmakizunak izugarri atsegin ditugulako eta zuen proposamen gehiago nahi ditugulako. Finean, euskararekin jolas egin nahi dugulako!

Euskal esaera zaharrak, Whatsappen

emo

Guztiak asmatu al dituzue? 🙂 Ezetz?? Ba ondo begiratu, ohikoak eta etxean entzuten ditugun esaera zaharrak dira eta guztiak: “A ze parea, karakola eta barea”; “Zozoak beleari, ipurbeltz”; “Txapela buruan eta ibili munduan”; “Egon adi lo ta jango dek mehe”… Saiatu guztiak asmatzen eta bota zuen iradokizunak, guztiak ongi etorriak izango dira eta! 🙂

Erabili al duzu Skype euskaraz?

Hamar urte pasa dira jada Skype aplikazioa martxan jarri zenetik. Orduz geroztik, internet bidez telefono deiak egitea ahalbidetzen duen software honen arrakasta izugarria izan da. Urrun duzun lagun hori gertu sentitzeko aukera eskaintzen du, debalde, gainera. Orain arte, ordea, aplikazioak ez zuen euskarazko bertsioa. Honetan ere ez gara atzean geratu, izan ere, euskal lagun talde baten ahaleginari esker, prest dago Skype euskaraz.

skype-euskaraz-blog
Gure egunerokotasunaren zati handi bat ordenagailu eta bestelako gailuen aurrean ematen dugu. Hortaz, euskaraz bizi nahi izanez gero gailu hauek euskaraz erabiltzea aurrerapauso nabarmena dela gauza jakina da. Skype-aren euskarazko softwarea “Bai Euskarari“, “Lantalan” eta “Azkue Fundazioa” web orrialdeetako euskarazko softwarea atalean lor dezakezu eta oso erraza da Skype euskaratzeko behar den fitxategia jaistea.

1. Kopiatu fitxategia hurrengo direktorioan: Skype duzuen direktorioaren barruan phone izeneko direktorio bat dago. Kopiatu bertan euskara.lang fitxategia. Adibidez: c:/ archivos de programa/ Skype/ Phone/
2. Ondoren, joan Herramientas fitxara eta bertan aukeratu cambiar idioma eta honen barruan beheko partean cargar idioma skype
2. Euskara.lang fitxategia aukeratu eta eman “Cargar”-i eta listo!!

Ziur gaude milaka euskaldunek dagoeneko badutela skype euskaraz. Zuk ere egin froga! MAITE EUSKARA, BIZI EUSKARAZ!