Tag Archives: telebista

Euskarak ze paper du interneten?

Euskarak interneten, munduko sarerik handienean, duen presentzia aztertzeari ekin dio aste honetan ETB1eko “Tribuaren Berbak” saioak. Kike Amonarriz gidari duela, interneteko alor ezberdinak ikertzen eta eragile ezberdinekin hizketan aritu da taldea.

Kike Amonarriz, Tribuaren Berbak

Kike Amonarriz, Tribuaren Berbak

Pixka bat kokatzeko, interneteko sareetan begira jarrita, euskara ze lekutan dagoen ikusiko dugu: Wikipedia, adibidez, 287 hizkuntzatan dago idatzita eta, horien artean, euskara 35. lekuan dago: 181.000 artikulu daude gure hizkuntzan idatzita. Twitter, bestalde, 33 hizkuntzatan erabili daiteke, horietako bat euskara eta 200.000 txio inguru bidaltzen dira hilero gure hizkuntzan.  Horrez gainera, Google, Facebook, Youtube edota Tuentiren euskarazko bertsioak ere erabili ditzakegu.

Iratxe Esnaola, .eus

Iratxe Esnaola, .eus proiektuaren koordinatzailea

Baina aro digital honetan ondo finkatzeko, domeinu propio bat edukitzea aurrerapauso handia da eta gurea, .eus, errealitate bihurtzear dago.Iratxe Esnaolak, .eus domeinuaren koordinatzaileak azaldu digunez, “euskara eta euskal kulturaren gainean jarduten duten webguneentzat” sortutako domeinua izango da eta jendea euskarara gerturatzea izango du helburu. Une honetan, hasiera fasean dago, domeinu hau erabiltzen hasiko diren webguneen lehen zerrenda aurkeztuko dute laster; baina 2014ko abenduaren 3an, Euskararen Egunean, publikoari zabalduko zaio eta hedatzen hasiko da.

Xabier Armendaritz eta Kike Amonarriz

Xabier Armendaritz eta Kike Amonarriz

Lehen esan dugunez, Wikipedia da euskaraz erabili daiteken erremintetako bat. 181.000 artikulutik gora daude gure hizkuntzan eta edozein gaiei buruzko artikuluak dira. Printzipioz edonork argitaratu edo osatu dezake artikulu bat. Baina gure hizkuntzari dagokionez, dozena bat boluntario aritzen dira hilero artikuluak euskaratzen. Xabier Armendaritz itzultzailea da horietako bat eta gairen batean aditua den edonori gai horri buruz idazteko gonbidapena luzatu dio “Tribuaren Berbak” saioaren bidez.

Maite Goñi

Maite Goñi, IKT aditua

Eta beste alor askotan bezala, hezkuntzak ere paper garrantzitsua jokatzen du interneten erabileran. Maite Goñi irakaslearen eta IKT-ko adituaren hitzetan, internetek irakaskuntza errotik aldatzeko aukera ematen du, baina oraindik ez zaio behar adinako etekinik atera. Hala ere, txiki txikitatik haurrak interneten heztea garrantzitsua dela dio, bertako erremintek ikasketetarako aukera ugari ematen dituztelako, eta horiek zuzen kudeatzen jakitearen garrantzia aipatu du. Eduki gehienak ingelesez edo hizkuntza handietan idatzita badaude ere, Maiteren esanetan “euskal komunitatea txikia baino ekimentsua da” eta mundu honetan gero eta presentzia handiagoa duena.

Horrek euskararen iraupenean asko lagunduko du; izan ere, gaur egungo gizartea ikusita, mundu digitalean ez dagoen hizkuntzak desagertzeko arrisku handiagoa izango duela ematen du. Eta egiazki, alde batetik, digitalizazioak aukera berriak zabaldu dizkie hizkuntza txikiei eta hainbat argitalpen egiteko kostuak txikitu ditu; gaur egun, edonork igo baitezake bideo bat edo idatzi dezake edozer gairi buruz. Baina bestetik konpetentzia ere asko hazi da. Horixe aipatu dute “Tribuaren Berbak” saioan Garazi Goiak, BBCko hedapenerako arduradunak, etorkizuneko telebistari buruz hitz egiterakoan eta Javier Etxebestek, interneteko ekintzaileak, enpresek eta hizkuntzek interneten duten paperari buruz hitz egitean.

Saio osoa ikusi:

Arrasate: euskara eta kooperatibismoa

arrasate_aitzindari_1024x576

Arrasate aitzindaria izan da, bai euskara talde eta euskal komunikabideen sorreran, bai eta kooperatibismoari dagokionez ere. Ideia hau jorratu du eta bi ideia horiek uztartzen saiatu da aste honetan ETB1eko ‘Tribuaren Berbak’ saioa.

Joxemari Muxika AEDko presidente ohia

Joxemari Muxika AEDko presidente ohia

Horretarako Kikek Amonarrizek Joxemari Muxika AED Arrasate Euskaldun Dezagun elkarteko presidente ohiarengana jo du lehendabizi. Elkartea, erreferentzia bilakatu zen gainontzeko euskara talde zein elkarterentzat.

AED 1983. urtean sortu zen euskara arrasatearren bizi-esparru guztietara zabaltzeko helburuarekin. Garai hartan, gaztelaniak itota zuen euskaldungoa eta Arrasate erdal mundu batean bizi zen. Testuinguru gordin horretan, euskararen egoeraz kezkatuta zegoen zenbait ‘kontzientziadun’ pertsona bilduta osatu zuten elkartea.  Gauzak horrela, lantalde ezberdinak jarri zituzten martxan euskararen erabilera bultzatzeko. Horien artean, gaur egun Arrasaten oso garrantzitsuak diren bi: lan-mundua eta hedabideak (Arrasate Press aldizkaria, egun Goeiena Telebista den Arrasate Telebista…).

Iban Arantzabal, Goienako zuzendaria

Iban Arantzabal, Goienako zuzendaria

Goiena Telebista Debagoieneko eskualdean eta Aramaion ikus daiteke, eta bertako gertaerei buruz aritzeaz gain harrobi lanak ere egiten ditu, hamaika kazetarik, aurkezlek eta teknikarik hemen eman baitituzte lehen urrats profesionalak. Anne Igartiburu, Maider Egues eta Asier Aranguren, adibidez, Arrasate Telebistan hasi ziren. Kike Amonarriz bertara hurbildu da, eta Iban Arantzabal, Goienako zuzendariarekin hitz egin du komunikazio taldearen (telebista, irratia, prentsa, internet, mugikorretarako aplikazioak…) inguruan gehiago ezagutzeko. Herria, herritarrak, inguruko edukiak eta euskara ditu Goeinako komunikazio taldeak oinarri.

Bestalde, kooperatibismoa XIX.mendean sortu bazen ere, Arrasate ere erreferentzia bilakatu da zentzu horretan. Kooperatibismoa da Arrasate munduko mapan kokatu duena, Mondragon Korporazioa bertan sortu eta bertan errotu baita. 289 erakundez osaturik dago, 80.000 langile baino gehiago ditu mundu osoan zehar, eta Euskal Herriko enpresa talderik handiena da.

Arianne Kareaga Lankidetzaren Ikertegiko (LANKI) kidea

Arianne Kareaga Lankidetzaren Ikertegiko (LANKI) kidea

Tribuaren Berbak saioa kooperatibismoa gertutik ezagutu nahi du, eta horretarako Arianne Kareaga Lankidetzaren Ikertegiko (LANKI) kidearekin hitz egin du. Mondragon Unibertsitateak kooperatiben esperientzia ikertzeko xedez sortu zen 2000.urtean.  Kooperatibismoarentzat unerik gozoenak ez badira ere, eredua zalantzan ez dagoela azpimarratu nahi izan du Ariannek. Euskarak kooperatibismoaren filosofian izan duen garrantziaz ere hitz egin digu ( Almen ikastola, HUHEZI irakasle eskola, euskara planak…).

Nuria Agirre, Laboral Kutxako Giza Baliabideetako zuzendaria

Nuria Agirre, Laboral Kutxako Giza Baliabideetako zuzendaria

Mondragon Korporazioaren beste erakunde batengana jo du Kike Amonarrizek:  Nuria Agirre Laboral Kutxako Gestio Sozialeko zuzendariarekin hitz egin du, euskarak kooperatibetan bizi duen egora ezagutzeko. Nuriak azaldu digunez, Laboral Kutxak garrantzia handia eman dio betidanik euskarari, euskara eta euskal kultura sustatzea euren izaeraren oinarri direlarik.

Unai Diego, Orbea-Txinako zuzendaria

Unai Diego, Orbea-Txinako zuzendaria

Bestalde, Orbea ere Mondragon taldeko beste kooperatiba bat da. Hasieran, armagintzari lotutako enpresa bat izan zen, baina gaur egun bizikletaren negozioa ardatz du. Egoitza nagusia Mallabian du, baina Portugalen eta Txinan ere baditu fabrikak. Mundu guztian zabalduta dagoen euskal marka da. Horrela, Kike Amonarrizek Unai Diego Orbeak Txinan duen zuzendariarekin hitz egiteko aukera izan du, skype bidez.

Beraz, Arrasate herri sarrailagile bat izatetik euskarekin harreman zuzena duten finantza, banaketa, industria eta ezagutza lantzen dituzten hainbat enpresaren habia bihurtu dela ikusi dugu aste honetako ‘Tribuaren Berbak’ saioan.

‘Tribuaren Berbak’ saioko atal guztiak, osorik

Kike Amonarriz. Iturria: EiTB

Kike Amonarriz. Iturria: EiTB

Euskara ardatz duen ‘Tribuaren Berbak‘ telebista saio guztiak ikusi ez badituzu, ondorengo zerrenda honetan dituzu eskuragarri. EiTB Nahieran atarian daude Kike Amonarrizek ETB1en aurkezten duen saio honen atal denak. Baina zerrenda honetan, saioa osorik ikusteko bidea aurkitzeaz gainera, bakoitzean ze gai landu zen jakin dezakezu.

Euskararen tamaina
Lehendabiziko ‘Tribuaren Berbak’ izan zen. Zenbat euskaldun gauden munduan aztertu zuten atal honetan eta milioi bat inguru garela ondorioztatu zuten. Egin klik ‘Euskararen tamaina‘ saioa ikusteko.

Momentu bat euskaldun berriei!

Bigarren atalean euskaltegietan ari direnei eta euskaldun berriei buruz aritu ziren. Ikusi ‘Monumentu bat euskaldun berriei!‘ saioa.

Euskal babel
Euskal Herrian hitz egiten diren hizkuntzei buruzko saioa izan zen hau. Arabiera omen da gurean gehien hitz egiten den atzerriko hizkuntza! Ikusi ‘Euskal babel‘ saioa osorik.

Publizitatea eta euskaraz
Izenbururik ez duen atala izan zen hau. Euskaraz egiten den publizitateari buruz aritu ziren hizketan eta saioan zehar atal honentzako izen bila ibili ziren. Ikusi osorik publizitatea eta euskara saioa.

Gazteuskara
Gazteek darabilten euskarari buruz aritu ziren saio honetan. Euskaraz ala erdaraz aritzen diren eta nolakoa den erabiltzen duten euskara aztertu zuten. Egin klik ‘Gazteuskara‘ saioa ikusteko

Euskara sexista al da?
Galdera horri erantzuten saiatu ziren ‘Tribuaren Berbak’-eko atal honetan. Euskarak hizkuntza bereizketa egiten duela ondorioztatu zuten, baina ez dela sexista, sexistak erabiltzaileak direla alegia. Ikusi ‘Euskara sexista al da?‘ saioa osorik.

Urte berri, asmo berri
2014a hastera zihoala eta, urte berriari begira egindako saioa duzue hau. Euskararen alorrean zein asmo dituzten kontatu zuten hainbat pertsona ezagunek. Egin klik ‘Urte berri, asmo berri‘ saioa osorik ikusteko.

Riojatik Errioxara
Arabako Errioxako lehen euskaldun zaharraren bila aritu zen Kike atal honetan. Duela hamarkada dezente galdu zen inguru hartan euskara, baina aspaldiko 20 urtetan berreskuratzeko lan handia egin dute eta dagoeneko bertan jaiotako euskaldun zaharrak ere badaude. Ikusi ‘Riojatik Errioxara‘ saioa osorik.

Eus=mc², zientziaren hizkuntzak
Zientziari buruz eta zientzia egitean erabiltzen diren hizkuntzei buruz hitz egin zuten ‘Tribuaren Berbak’ saioko atal honetan; eta euskarak bertan duen presentziaz ere bai. Egin klik ‘Zientziaren hizkuntzak‘ ikusteko.

Frantziaren itzal luzea
Ipar Euskal Herrian euskarak bizi duen egoera aztertu zuten saio honetan. Egoera zaila den arren, argi izpiak badaudela erakutsi zuten. Egin klik ‘Frantziaren itzal luzea‘ atala osorik ikusteko.

Abestien hitzak, hitzen doinuak
Atal honen ardatza musika izan zen, euskaraz abesten den musika batik bat. Hainbat talde eta musikarirekin eta musikan adituak diren kazetariekin hitz egin zuten. Ikusi euskal musikari buruzko saioa.

Bertan Bilbo
Bilbon ibili zen Kike Amonarriz atal honetan. Bizkaiko hiriburuan euskarak duen egoera erakusteaz gainera, euskararekin lotutako hainbat leku erakutsi zituen, hala nola, Euskaltzaindiaren egoitzan izan zen. Ikusi ‘Bertan Bilbo‘ saioa osorik.

Jendaurrean
Jendaurrean hitz egitea zein zaila den batzuetan! Horretan ohitutako kazetariekin bildu zen Kike Amonarriz, nolako teknikak erabiltzen dituzten jakiteko. Egin klik ‘Jendaurrean‘ saioa osorik ikusteko.

Euskatalá
Kataluniak eta Euskal Herriak, hizkuntzari dagokionez, dituzten antzekotasun eta ezberdintasunak izan zituzten hizpide atal honetan. Hemen daukazue ‘Euskatala‘ saioa osorik.

Hau dunk umorea!
Euskarazko umorerik ba ote dagoen galdetu zuen ‘Tribuaren Berbak’ saioak atal honetan. Aktore, bertsolari eta beste hainbatekin hizketan aritu zen Kike Amonarriz atal honetan. Egin klik ‘Hau dunk umorea!‘ saioa osorik ikusteko.

Gelatik kalera
Eskoletan euskara ikastea bermatuta dagoela diote hezkuntza agintariek. Hori dela eta, gaur egungo erronka, haurrek kalean euskara gehiago erabil dezatela da. Horretarako zer egin behar den aztertu zuten atal honetan. Ikusi ‘Gelatik kalera‘ saioa osorik.

Nafarroa, arragoa
Euskarak Nafarroan duen egoera aztertu zuten ‘Tribuaren Berbak’ saioko atal honetan. Hizkuntzari dagokionez, hiru gunetan banatuta dagoenez, euskara ez da ofiziala lurralde osoan eta horrek zailtasunak sortzen ditu bai ikasteko baita erabiltzeko ere. Egin klik ‘Nafarroa, arragoa‘ saioa osorik ikusteko.

Adi, filmatzen, ekin!
Zinemari buruzko saioa izan zen hau. Euskaraz egiten den zinema izan zuten hizpide alde batetik eta bikoizketari buruz ere aritu ziren. Ikusi zinemari buruzko atala osorik.

Itsu, gor, baina ez mutu
Zentzumenetako batean arazoak dituzten pertsonek ze hizkuntza erabiltzen dituzten eta ze zailtasun dituzten azaldu zuten atal honetan. Zeinuen hizkuntza eta braillea pixka bat ezagutu ahal izan genuen. Egin klik ‘Itsu, gor, baina ez mutu‘ atala ikusteko.

Biba Xiberua!
Zuberoa edo Xiberua ardatz hartuta aritu zen Kike Amonarriz atal honetan. Euskarak han dituen ezaugarriak eta bizi duen egoera ezagutu ahal izan genuen. Ikusi ‘Biba Xiberua!‘ atala.

Euskara 2039
Hemendik 25 urtera euskarak izango duen egoera aurreikusten saiatu zen ‘Tribuaren Berbak’ atal honetan. Eta gainditu beharreko erronkak izango baditu ere, esperantzaz ikusten dute etorkizuna adituek. Egin klik ‘Euskara 2039‘ saioa osorik ikusteko.

Jolasean euskaraz eta euskararekin
Euskara tresnatzat erabilita nola jolas egin dezakegun erakutsi ziguten atal honetan. Hitz-jokoak, mahai-jokoak, gurutzegramak eta palindromoak zer diren eta nola egiten diren azaldu ziguten. Ikusi jolasei buruzko saioa osorik.

Bertoko eta kanpoko
Etorkinak euskarara hurbiltzeko zer egin behar den aztertu du ‘Tribuaren Berbak’ saio honetan. Egin klik ‘Bertoko eta kanpoko‘ saioa osorik ikusteko.

Batua vs. euskalkiak
Euskara batua eta euskalkiak kontrajarriak ote diren ala biak diren beharrezko aztertu zuen atal honetan ETB1eko saioak. Egin klik euskalkiei buruzko atal hau osorik ikusteko.

Munduko herririk euskaldunenak
Euskarak osasun onena duen herrietan barna ibili zen Kike Amonarriz atal honetan. Azpeitia, Lea-Artibai bailara, Pagola… bakoitzean nolako egoera dagoen eta hango ekimenak aztertu zituzten. Ikusi herri euskaldunei buruzko saioa.

Ahozko ondarea
Euskararen ahozko ondarea ezagutzeko parada eman zuen saio honetan ‘Tribuaren Berbak’ programak. Bertsolaritza, antzerkigintza, esaera zaharrak, zirtoak, esamoldeak, kantak, ipuinak… Ikusi ahozko ondareari buruzko saioa.

Arrasate:euskara eta kooperatibismoa
Arrasateko euskara eta herri horretan gure hizkuntza bultzatzeko burututako ekimenak aztertu zituzten ‘Tribuaren Berbak’ saioaren atal honetan. Egin klik Arrasateri buruzko saioa ikusteko.

Itsasoa laño dago
Atal honetan itsasaldeko euskara aztertu zuten ‘Tribuaren Berbak’ taldekoek. Bermeon, Zumaian, Ondarroan eta beste hainbat herritan ibili ziren. Ikusi itsasaldeko euskarari buruzko saioa.

Sareetan harrapatuta
Euskarak interneten eta teknologia berrietan duen presentziari buruz aritu ziren atal honetan. Ikusi Sareetan harrapatuta atala osorik.

60ko hamarkadako astindua
60ko hamarkadan iraultza gertatu zen euskararen zabalkundean: ikastolak eta Sehaska sortu ziren, kulturaren produkzioa asko hazi zen… Horrela, esparru gehiagotara iritsi zen euskara. Saioa osorik ikusteko egin klik hemen.

Gasteizko euskaldunak
EAEko hiriburuan euskara nahikoa galduta zegoen XX. mendearen amaieran, baina azken hamarkadetan asko zabaldu da. Ikusi osorik Gasteizko euskara eta euskaldunei buruzko saioa.

Zergatik ez dugu euskaraz egiten?
Euskaldunok euskaraz aritzeko ditugun zailtasun eta konplexuei buruz aritu ziren ‘Tribuaren Berbak’ saioko atal honetan. Ikusi saioa osorik hemen klik eginda.

Euskarak izango al ditu 10.000 lagun Facebooken? Erronka bero dago

Euskararen Eguna ate joka daukagu eta eguna mundiala izatea nahi dugu. Hori dela eta, Facebookeko orrialdean erronka abiatu genuen duela aste batzuk. Dagoeneko ba al zara Euskaldunok Euskaraz orrialdearen lagun? Abenduaren 3an izango ditugun kontzertuez gainera, euskararen inguruko beste hainbat konturi errepasoa egingo diegu gaurkoan. Goazen, bada, laburpenarekin! 🙂

Euskaldunon eta Euskararen txokoak ez du arnasarik hartzen, eta euskararen inguruko jakintza aditzera emateaz gainera, egunotan erronka ederra daukagu martxan, datorren abenduaren 3rako, 10.000 lagunek euskaldunok euskaraz orrialdea gustuko izatea. Horren aurrean, zuetariko askok horman parte hartu duzue eta erronka lortuko dugula aipatzen zenuten. Joxemari Carrere, esaterako, erronkatik haratago joan: “10.000 bakarrik? Gu Roberto Carlos kantari brasildarra baino gutxiago ez gara izango, badakizue: “Yo quiero tener un millón de amigos…” Hark lortu bazuen… guk 2 milioi, edo gehiago!!!”. Ohiana Prietok, Iker Iturriegik, Gurutzeta Sorondok eta Izaskun Kortazarrek ere lortuko dugula uste dut, eta Imanol Ibaigorriagak, berriz, hitz eder hauek uzten zituen euskararen txokoan: “Berbetan, eskribiduten, esateko eran, nazena naz euskaraz, besarkada bat danoi”. Besarkada handi bat zuri ere, baita gugan sinestu duzuen guztioi ere!

Eta ez gara aspertuko Euskaren Eguna mundiala izango dela esaten. Gaztea irratiak ere orrialdean parte hartzen zuen eta, datorren abenduaren 3an, Euskararen Eguna dela eta, Gasteizko Mendizorrotza Kiroldegian hainbat kontzertu izango direla kontatzen zigun. Gogora ekartzen zuen, gainera, “Euskaldunok euskaraz orrian erronka dutela eta abenduaren 3rako 10.000 lagun izatea nahi dutela. Lortuko al dute?”. Lortuko ez dugu ba! Zuen laguntzarekin, hori eta gehiago lortuko dugu, ziur. Gatibu, EH Sukarra, Kerobia eta Hesian taldeak izango dira Euskararen Eguneko giroa berotuko duten taldeak.

Euskara telebistan eta teknologia berrietan

Teknologia berrien presentzia geroz eta handiagoa da euskal gizartean, eta euskarak ere badu bere txokoa mundu honetan. Iragan ostiralean euskarak Facebookean proba-garaia gainditu zuela kontatzen genizuen. Aurrerantzean, beraz, Facebook sare sozialak eskaintzen dituen tresna guzti-guztiak dagoeneko euskaraz ditugu!

Hau guztiaz gainera, eta teknologia berrietan euskara areagotzeko asmoz, igande honetan, azaroak 20, hauteskunde gaua euskal blogariekin pasatzeko gonbitea luzatzen genizuen. Hirugarren hitzordua da hau, duela bi urte pasatxo hauteskunde autonomikoetan egin baitzen lehenengoz baita azken udal eta foru hauteskundeetan ere, bigarrengoz. Animatzen al zara 2011ko hauteskunde orokorrak euskal blogariekin igarotzera? Gainera, Txio zerbitzua probatzeko aukera izango da, hitzordu ezberdinak sare sozialen bitartez jarraitu ahal izateko zerbitzu berria.

Eta sare sozialetatik telebistara egingo dugu saltoa, izan ere, astelehen honetan Mihiluze saioak, euskararekin jolas egiten duen saio honek, denboraldiko lehen sari potoloa banatu zuten eta, hala, Aitor eta Iñigok 22.815 euroko saria irabazi zuten. Aupa bikote, zorionak, eta segi euskaraz jolasean!

Eta amaitzeko, bertsolaritza gustuko dutenentzat aipamena. Pasa den igandean Hitzetik Hortzera ETB-1eko saioa eskaini zen telebistan. G Puntua eta Sarako bertso afaria izan zituen protagonista, eta EiTB Nahieran saioa oso osorik ikusteko aukera eskaintzen genizuen. Ikusi al duzue? Benetan merezi du!!

Eta honekin gaurkoz amaiera emango diogu laburpentxoari. Badakizu, euskaldun, hauxe da zure txokoa. Partekatu euskararen inguruko albisteak, hitzorduak, argazkiak… Guk zuek esandakoak Euskararen blog honetan bilduko ditugu. Eta ez ahaztu, egin euskaraz! Muxu potolo bat guztioi eta laster arte! Pozik bizi! 🙂