Author Archives: blogs eitb

Eta birusa bazan ala ez bazan, sar dadila kalabazan! Euskal atsotitzekin jolasean

Sormena eta irudimena ez da falta egunotan gure inguruan. Etxean egon behar dugun honetan, ez dugu denbora alferrik galtzen. Kirola egin, errezeta berriak prestatu, pelikulak ikusi, etxeko txiki txapeldunekin jolas egin… eta atsotitzekin jolasean ere aritu gara egunotan euskaldunak!! Asko dira euskarazko atsotitzak baina, adi! Isolamendu garaian zabaldu diren euskarazko atsotitzen bertsio berriakbildu ditugu eta.

 

 

Hona hemen zerrenda. Baina gogoratu! Zuk ere jarri irudimena martxan eta bota zurea!

 

– Txapela buruan ta maskarila onduan.

– Urrutiko intxaurrak 14, leihotik ezin harrapau.

–  Etxean otso, kalean… Kale!

– Birus urte, krisi urte.

– Aze parea doministikua ta kalenturea.

– Xoxoak beleari esku beltz.

– Negua bero, birusa gero.

– Aurrian papera ta atzian paperik ez.

– Eztula in nun Getarin, laster zan polizia atarin.

– Birusa birus truk.

–  Gustuko bidean, koronabirusik ez.

–  Irten gabe defendatuko dut nire gurasoen etxea.

– Dagoenean bonbon, ez dagoenean balkon.

– Bost xentimoko birusa, 10 xentimoko kaosa.

–  Koronabirusa ala hil.

– Birusa joan, babesa heda.

– Egia, maskararen  ondoan begia.

– Eztula nora, birusa hara.

– Eguzkia edo euria, berdin zaigu zubia.

– Eztulen herrian doministikua alkate.

– Herri bakartuak kalea amets.

– Urruneko gaitza barrez, etxeratu orduko negarrez.

– Ez ezazu eztul egin, nahi ez baduzu huts egin.

– Goiz gorri arrats euri! Eta ze ajola! Etxean nago ni!

– Eztul gorri, arrats eri.

 

– Itxialdia ez da errenta.

 

– Urrutiko birusa 4, gerturatu eta 14

 

Eta birusa bazan ala ez bazan, sar dadila kalabazan!!

 

Bota zurea!!!

Korrikak Gares eta Gasteiz lotuko ditu, euskararen alde ‘klika’ eginez

Korrikak Euskal Herri osoa zeharkatuko du 2019ko apirilaren 4an Garesen hasi eta 14an Gasteizen bukatuta. “Klika” da hautatutako leloa, eta Txillardegi omenduko dute edizio honetan, “kulturan, euskalgintzan eta pentsamenduan ekarri zuen aldaketa” aintzat hartuta.

Pausoz pauso euskara lau haizeetara zabaltze aldera, esteka honetan Korrikaren ibilbidea herri herri ikusteko aukera dago. Euskararen aldeko ekimenak apirilaren 4ean emango ditu lehen urratsak Garesen, eta Nafarroan barrena murgilduko da.

Korrikaren lehenengo edizioan, alegia, 1980. urtean, milaka lagun atera ziren kalera, euskara defendatzera. “Zuek ere esan bai euskarari” lelopean, Oñatin hasi eta Bilbon bukatu zen.

Fermin Muguruza, Mad Muasel eta La Furia dira 21. KORRIKAren kantaren interpreteak.

 

En Tol Sarmiento taldeak egin du Herri Urratseko abestia

Gasteizko En Tol Sarmiento taldeak jarri dio doinua aurten Senperen (Lapurdi) ospatuko den Herri Urrats jaialdiko abesti ofizialari, eta Maddalen Arzallus bertsolariak jarri dizkio hitzak kantari, maiatzaren 12an Senperen egingo duten jaiaren kariaz.

Seaska Ikastolen Federazioak 50 urte beteko ditu aurten, eta hainbat ekitaldi egingo dituzte urte osoan. Abesti honekin, Seaskak oztopoak gainditzeko izan duen gaitasuna nabarmendu nahi dute.

‘LK’ lelopean, euskaraz hitz egitearen aldeko apustua nabarmendu nahi dute antolatzaileek. Halaber, ‘lizeo’ eta ‘kolegio’ hitzei ere aipamen egiten die aurtengo leloak.

Entzun ezazu hemen Iparraldeko ikastolen aldeko jaiaren abestia!

 

Lipdub erraldoia, Tolosan. Argazkia: Galtzaundi

Euskararen aldeko festa handia eta lipdub erraldoia, Tolosan

Galtzaundi euskara taldeak euskararen inguruko festa handia antolatu zuen iragan larunbatean, Tolosan (Gipuzkoa).

Ehunka euskaltzalek bete zuten Tolosako Alde Zaharra Tolosaldean euskararen erabilera elikatu eta zaintzeko.

Gainera, “Arnastu Euskara” lelopean euskara bultzatzeko lipdub erraldoi bat antolatu zuten.

Zigor Sagarnak sortu zuen egitasmorako doinua, eta kalez kale zabaldu zuten euskaltzaleek, Plaza Zaharrean guztiak elkartu arte. Hauxe da egin duten bideoa.

Jose Luis Alvarez Enparantza 'Txillardegi'. Artxiboko irudia: EiTB

Txillardegiren lan osoa digitalizatuta, denon eskura

Euskal Herriko historian leku berezia duen pentsalari, eragile eta idazlea da Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi (Donostia, 1929–‐2012), euskararen estandarizazioan, euskal kulturaren modernizazioan eta nazioaren eta hizkuntzaren arteko loturaren ikuspegian aitzindari izan baitzen Euskal Herrian, politikaren nahiz kulturaren esparrutik.

Jakin-ek bere obra osoa bilatu, arakatu, txukundu eta digitalizatu du, eta sareko atari bereziarekin herritar guztien eskura paratu du.

“Euskal pentsamenduan izan diren diskurtso berritzaileak ezagutzea garrantzitsua dela uste baitu Jakinek, bai behintzat kulturgintza eta herrigintza eredu propioa garatu nahi bada. Txillardegi ezinbesteko pentsalaria dugu horregatik”, zehaztu du Lorea Agirre Jakineko zuzendariak.

 Ia 2.000 idazlan digitalizatu, denon eskura

Hiru urte eman ditu Jakin-ek Txillardegiren lan osoa digitalizatzen, eta Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Sailaren eta Jakin Fundazioaren arteko hitzarmenari esker gauzatu ahal izan da digitalizazioa.

“Guztira, 1.984 idazlan eta 23.591 orrialde digitalizatu dira”, azpimarratu du Joan Mari Torrealdaik. “Horietatik 1.634 idazlan dira Txillardegik berak idatzitakoak. Esaterako, 40 dira liburuak eta 1.352 artikuluak”.

Aurreneko dokumentu digitalizatuak 1956koak dira, Egan, Euskera eta Euzko Gogoa aldizkarietan argitaratutako artikuluak. Dokumenturik berrienak, aldiz, 2010–‐11koak dira, Hizpide eta Argia aldizkarietan idatzitako artikuluak.

Gainerako argitalpen digitalak, berriz, Txillardegiri egindako elkarrizketak, edota bere obraren inguruko azterlanak, erreseinak eta bestelako idazlanak dira, 350 guztira.

Obra oparoa, kopuruz nola edukiz, beraz. Euskara, soziolinguistika, hizkuntza minorizatuak, sozialismoa, existentzialismoa, nazio arazoa eta beste hainbat gai lantzen baitira Txillardegiren obran.

Amatxo, bularra lasai eta goxo emateko lekuak baditugu

Zenbaitetan albiste izan ohi de amaren bat bere umetxoari bularra emateagatik denda edo lokalen batetik bota izana. Eibarko Legarreko Tarte tabernan besoak zabalik hartzeaz gainera, infusio edo txokolate bero bat eskaintzen diote bere umea elikatzen duen ama horri. Borja Rodriguezen Facebook orrian ikusi dugun irudi hau bolo-bolo dabil sarean, eta gurera ere ekarri nahi izan dugu, noski.

eibar-legarre

 

 

Sorgina Txirulina. Irudia: http://www.unrelatoparacadarato.com/es/aprender-euskera-cuentos/

Sorgina Txirulina, euskara ikasteko

Sorgina Txirulina (Erica Liquete) ekimenak euskaldunak ez diren pertsonek seme-alaben eta ipuinen laguntzaz euskara ikastea du helburu.

Guraso askok eskolara bidaltzen dituela seme-alabak, baina euren neska-mutikoek eskolatik kanpo ez dute euskararik erabiltzen.

Horregatik, egitasmo bitxi honek ipuinak prestatu ditu, haurrak motibatzeko eta gurasoek euren ikasteko gogoa erakusteko asmoarekin.

Sorgina Txirulina pertsonaiak jatorrizko ipuinak Sarera igotzen ditu. Ipuin bakoitzak testuaren itzulpena, unitate didaktikoa, entzuteko ipuina, eta ekintza baten proposamena dakar.

Horrela, gurasoek istorioa aldez aurretik prestatu, eta horren ostean, familiek ipuinaz gozatzeko aukera dute.

Lizarraga (Nafarroa). Argazkia: Jose Luis Imaz.

Otsailean lainoa noraino, elurra gero haraino

Honezkero galtzekotan diren atsotitz eta esaera zahar askori laguntzeko asmoz, hona hemen negu sasoirako baliagarria den zerrenda bat. Ahozko literaturaren altxorra ez galtzeko, esamoldeak erabili egin behar baitira, beste irtenbiderik ez dago.

Gainera, neguko atsotitzak eta esaera zaharrak zein baino zein ederragoak dira. Zerrenda hau horren lekuko:

– Abenduan

• 21: San Tomas eguna, argitu orduko iluna
• Abenduko elurra gazta zaharraren pare
• 24: Gabon, dagoenean bonbon, ez dagoenean egon
• 25: Eguberri argitsu, ogia gero lastotsu
• Eguzki zuriaren ondoren, laino beltzak
• Elurretan jaio eta izotzetan bataiatu
• Ihintza gaineko hegoa, gauerako hodeia
• Urteberri, urtezahar, Martxelino galtza zahar

– Urtarrilean

• Urtats, Urteberri, zoroak ere igarri
• Ilbeltza egiten badu txuri, ardiak haziko du; ilbeltza egiten badu hil beltz, ez ardi eta ez axuri
• Izotzila, hotzak hila; otsaila firili-faraila; martxoa dinbirri-danbarra; apirila biribila, urdandegian hila.
• Eguzkiak erretzen badu urtarrila, zoaz eske-zakuaren bila
• Izotzileko elurra, burnia; otsailekoa, altzairua; martxokoa, harria; apirilekoa, lurra; eta maiatzekoa, gazura
• Urtarril hotza, neguaren bihotza
• Urtarrilean pinpirina ikusi baino, otsoa ardi jaten ikusi nahiago
• Urtarrila bero, zinkurinak gero
• Urtarrileko elur, burdinazko elur
• Urtarrila euritsu, urtea dirutsu
• Urtarrila urik gabe, urtea ogi gabe
• 17: San Anton . Sasoian sasoiko, San Antonez ospelak belarritako
• Puzker handia kakagura, izotz handia elur-gura
• 20: San Sebastian hotza, neguaren bihotza
• 22: San Bizente hotza, neguaren bihotza
• Leia (izotza), zaharraren hilgarria, gazteen zahargarria
• Mendian elurra, elurra, artzainen zapela makurra
• Negu bigunegiak, uda gogorregia
• Negua eguzkitsu, ondoko ura euritsu
• Elurra mendian, haize hotza herrian
• Negu elurtsu, urte garitsu
• Neguak edertzen du uda

– Otsailean

• Otsaila eztiegia, primadera txirtxilegia
• 2: Kandelario elurra dario; San Josek lagunduko dio
• 3: Kandelario elurra dario; San Blasek lagunduko dio
• 5 (Santa Ageda): Otsaileko lorea, ez balitz hobea; apirileko lorea, batez baino hobea; maiatzeko lorea, hura da florea!
• Otsaila, katu-hila
• Otsailtxo munduan, aldiz eguzkitan, aldiz sutondoan
• Otsailean bero, negua gero
• Otsailean tximeleta baino, otsoa ardi artean ikusi nahiago
• Otsailean irteten du hartzak leizetik
• Otsailean, katuak ere arrain eskean
• Otsailean lainoa noraino, elurra gero haraino
• Otsaileko elurrak ongarri hoberena balio du
• Otsaileko euri, urteko ongarri
• Otsaileko, oloa olo; martxokoa, olotto; apirilekoa, ez olo eta ez lasto
• Otsailtxo laburrean, katarrak gau-lapurrean
• Otsaila, nahiz laburrena, da hilabete txarrena

– Martxoan

• Martxoaren hasiera, zaharraren piztuera
• 3: Done Emeteri Zeledon, porrua ereiteko aro on
• Eguzki eta euri, martxoko eguraldi
• Oteak martxoan lore, ez da faltako eri eta dolore
• Lantxerra (lanbroa) martxoan noraino, apirilean elurra haraino
• Martxoan arrautza eta martxoan txita
• Martxoko trumoiak berrogei eguneko ekaitza
• 12: San Gregorio, elurra dario; San Josek, lagunduko dio
• Martxo kaldartxo, ez ardi eta ez artantxo (urteko ardia)
• Martxoaren erdi inguruan, gaua eta eguna ia berdinduan
• Martxo lehorra, maiatza bustia
• 19: San Jose goizeko ihintzak, kentzen ditu gaitzak
• Martxoa eurite, urtea ogite

 

Gehiago ezagutzen al dituzu?