Category Archives: berriak

Abian da Xuxen zuzentzaile ortografiko eta gramatikal berria

Xuxen 5 zuzentzaile ortografiko eta gramatikal berria aurkeztu dute. Hogei urteko ibilbidea du euskarazko lehen zuzentzaile ortografikoak. Urteen poderioz, bertsio berriak aurkeztu dituzte, eta, ortografia-akatsak antzemateaz gain, proposamen gramatikalak egiten ere ikasi du Xuxenek.

Xuxen 5 zuzentzaile ortografikoa

Xuxen 5 zuzentzaile ortografikoa

Dena den, badakigu teknologiak aurrera azkar egiten duela. Halaber, euskararen inguruko arauak ere berrituz joan dira. Hortaz, Xuxen ere ez da atzean geratu, eta egokitzen joan da. Orain, Ixa Taldeak eta Elhuyarrek Xuxen 5 jarri dute sarean, doan deskargatzeko aukerarekin (xuxen.eus/bertsioak). Datu-basea eguneratzeaz gain, arau gramatikalak ere egokitu dituzte.

Prozedura betikoa da: hau da, Xuxen 5-ek, idazten ari garen heinean, gorriz azpimarratzen ditu akats ortografikoak. Ondoren, egindako hanka-sartzeak nola zuzendu proposatzen digu. Horrez gain, berdez edo urdinez azpimarratzen ditu hitzak, zuzenak izan arren Euskaltzaindiak beste forma bat hobesten duen kasuetan.

Azkenik, zenbait akats gramatikal ere berdez edo urdinez azpimarratu eta zuzentzeko proposamena egiten du. Microsoft Office berrienetan erabiltzeko prest dago Xuxen 5. Beraz, gure ordenagailura deskargatzen badugu, aipatutako hizkuntza-zuzenketa eta -proposamen guztiak balia ditzakegu Word-en testu bat idazten ari garenean.

Ez ahaztu sistema hauetan guztietan txertatzeko pluginak berritu ditugu, zuzenketa ortografiko eguneratuak egin ditzaten:

– Openoffice/Libreoffice
– Web-nabigatzaileak (Firefox, Chrome eta Internet Explorer)
– InDesign CS6 MAC

Xuxen 5 zure ordenagailura deskargatu nahi baduzu, hemen aurkituko dituzu zuzentzailearen bertsio guztiak: xuxen.eus/bertsioak.

Etxegarate ez; Etzegarate baizik

Elur eta eguraldi kontuak medio, ziur sarri entzun edo irakurri duzuela Etzegarate mendatearen inguruko aipamenen bat, azken egunotan. Gaur ere beste behin irakurriko duzue post honetan, baina behar den moduan. Zergatik diogun hori? Hona hemen, erantzuna: Euskaltzaindiako Onomastika batzordeak onartutakoaren arabera, Etzegarate hobetsi behar delako, eta, ez, ordea, Etxegarate. Azkenaldian badirudi gogoko duela Euskaltzaindiak aldaketen kontu hori, bai. Maren izenarekin ere ibili dira gora eta behera, mutil izena dela ondorioztatu duten arte.

Etzegarate mendatearen gaina

 

 

 

 

 

Aurrerantzean, beraz, Etzegarate erabili behar omen dugu. Ohitura aldatzea kostako zaio bati baino gehiagori. Erabakiaren oinarrian, Antonio Berasategi Lardizabal jaunak era ofizialean Etxegarate izena duen mendateari buruz idatzitako txostena dago. Idiazabalgo Udalak eskatuta dokumentua aztertu ostean, Etzegarate aldaera onartu du Euskaltzaindiak.

Txosten horretan ageri diren idatzizko testigantzak eta inguruko euskaldunen ebakerak kontuan izateaz gain, inguruko euskaldunek toponimia hori ahoz nola erabiltzen duten azpimarratu du Akademiak: Etzeaate eta Etzeate.

Antzinako idatzi horretan, era askotan ikusi daiteke idatzita: besteak beste, Ecegarate, Echegarate, Etcegarate, Etsegarate. Izan ere, gaztelaniak ez du euskarazko ‘tz’ fonema irudikatzeko ikurrik, eta horregatik sortu ziren hainbeste aldaera.

Kontuak kontu, arrazoiak soberan omen daude, eta erabakia garbia da: gogoan izan, hortaz, Etzegarate dela izen egokia!

Euskara eredu ere badelako!

Euskara bere txikitasunean handia da, eta beste hizkuntza gutxitu batzuentzat eredu dela erakustera etorri zaigu ‘Tribuaren berbak’ saioaren azken atala.

Eredu ere bagarelako” izenburupean emititu du ETB1ek aste honetako saioa. Euskara zenbait alorretan, eta zenbait lurralderentzat, erreferente dela erakutsi du, eta, horretarako, hainbat pertsonaren esperientziak eta iritzia bildu ditu Kike Amonarrizek.
tribu-garabide_1024x576

Garabide hizkuntza lankidetza egiten duen garapenerako Gobernuz Kanpoko Erakundea da. Maddi Iñarrak eta Ander Bolibarrek azaldu dute hizkuntza biziberritzeko planak egiten dituztela, batik bat, Hego Amerikan. Euren ustez, hizkuntza berreskurapena da Euskal Herriak munduarekin elkarbanatzeko duen esperientzia interesgarrienetako bat. Kolonbiarekin, Guatemalarekin, Ekuadorrekin eta Mexikorekin harreman iraunkorra dute, eta herrialde horietako hainbat komunitatek eredu hartzen dute Euskal Herria hezkuntza-ereduari, herrigintzari eta komunikabideei dagokionean.
tribu-egana_1024x576
Bertsolaritza oso gurea dugu, eta, garai batean hala pentsatzen bazen ere, ez da kantu inprobisatuen adibide bakarra munduan. Portugalen, Galizian, Kanaria Uharteetan, Bretainian eta Iberoamerikan, besteak beste, topa ditzakegu horren adibideak. Gainera, azken urteotan asko zabaldu eta indartu dira bertsolaritzak kantu inprobisatua lantzen duten beste herrialdeekin dituen harremanak. Andoni Egaña bertsolariaren hitzetan, ezagutu dituzten munduko beste kultura guztietan, hemen bezala, amaieratik hasten dira bertsoa eraikitzen. Aldiz, kultura gehienetan musika-tresnen laguntzaz inprobisatzen dutenez, bitxia egiten zaie gure bertsolariek “a capella” kantatzea. Alabaina, atzerrian, bertsogintzak berak baino gehiago, hemengo auto-antolatzeko moduak harritu du jendea gehien; hau da, Bertsolari Elkartea sortzeak, eta hark ikerketak, zabalpenean eta transmisioan egindako lanak.
tribu-korrika_1024x576
Korrika ere erreferente da euskararen sustapenean. Lau urtean behin Euskal Herria kilometroz kilometro zeharkatzen duen lasterketa herrikoia 19.enez abiatuko da martxoaren 19an. Asier Amondo arduradunak adierazi du Korrika badela “auzolanaren eta elkarlanaren adibide”, eta “horrek laguntzen gaitu ahalduntzen, alde batetik, eta, bestetik, euskahalduntzen”. Bestalde, nabarmendu du kanpoko beste hizkuntza gutxitu batzuentzat erreferentzia ere badela, eta munduan dituen beste “anai-arreba” txiki batzuk aipatu ditu: Correlingua (Galizia), Correllengua (Katalunia), Corsa per la lenga (Val D’Aran), Ar Redadeg (Bretainia), Ray yr laith (Gales) eta Rith (Irlanda).

AEK-ko koordinatzaile nagusi Mertxe Mugikak, Korrikaz beharrean, helduen euskalduntze-alfabetatzeaz hitz egin dio Kike Amonarrizi. Haren hitzetan, hemen daukatribu-mertxemugika_1024x576n dimentsioa ez dauka beste inon. Dena den, adierazi du Kataluniari “inbidiaz” begiratzen diola. Izan ere, bertan, heldu batek katalana ikastea erabakitzen duenean, lehen eta bigarren mailak doan dauzka; hori ez da gertatzen, aldiz, euskarara ekarrita. Instituzio nagusiek laguntzen badute ere, (“eta eskerrak!”), ez dago Kataluniaren pareko “doakotasunik”.

Saioaren amaieran, Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako sailburuorde Patxi Baztarrika eta Kontseiluko idazkari nagusi Paul Bilbao elkarrizketatu ditu, elkarrekin, Amonarrizek.

Euskararen indarguneei dagokionez, Baztarrikak hezkuntza eta helduen euskalduntzea aipatu ditu, eta esan du “erreferente garela hizkuntza politika integralak ditugulako (hedabideetan, zerbitzu publikoetan, administrazioan, IKTetan, unibertsitatean…)”. Aitzitik, Bilbaok azpimarratu du euskalgintzatik zenbat proiektu sortu den, zenbat ekarpen egin zaion bai norbanakoak, bai espazioak euskalduntzeari. Nonbait, ez da ohikoa kanpoan eragileak, enpresak eta abar gai izatea komunean jartzeko euren printzipioak, eta ahots bakar batez hitz egitea.

tribu-baztarrika-bilbao_1024x576Ahulguneei buruz ere hitz egin dute. Kontseiluko idazkari nagusiak herritarrak aktibatzeko beharra aipatu du, eta azpimarratu du “euskaraz biziko den komunitate trinkoa” behar dugula, eta “norberak horren kontzientzia hartu” behar duela.
Baztarrikak, Hizkuntza Politikarako sailari dagokionez, onartu du asko dagoela hobetzeko eta egiteko euskara biziberritzeko, baina gakoa dela “euskara erabiltzeko gai denak euskara erabiltzeko gogoa izatea, eta euskara erabiltzeko hautua egitea; azken batean, euskara euskaldunentzat erakargarri gertatzea”.

Horretarako, beharrezkoak dira gizartearen inplikazio aktiboa eta adostasun eta sozial zabala. Baztarrikak azpimarratu du “politika euskararen zerbitzura” behar dugula, eta ez “euskara politikaren zerbitzura”.

Amaitzeko, biek ahala biek aitortu dute bidea luzea dela. Eta horretarako, jakina, beharrezkoa da erakundeek eta eragileek norabide berean lan egitea.

URTE BERRI ON EUSKAL HERRIA!

Urte zaharrari agur esan eta berriari ongi-etorria egingo diogu gaur, eta euskaldunok ohikoa dugu abenduaren 31n euskal mendiren batetik urte berriari kaixo esatea, izan ere, mendizaletasuna geurea da, euskaldunona. Horregatik, guk ere Euskal Herriko txoko zoragarri honetatik horixe opa dizuegu: ZORIONAK ETA URTE BERRI ON DANORI! Ondo hasi 2015a.

gorbe

Euskal tuitlarien ametsa, egi bihurtu da!

Gaurkoa egun handia da euskararentzat! Batetik gaur jakin dugu Azkue Fundazioak Pinterest sare sozialaren tutoriala euskaraz osatu duela. Bestalde, Twitter euskaraz erabili ahal izateko prest dago dagoeneko, egun bakarrean erabiltzaileek menuaren ia 100%a itzuli baitute! ZORIONAK!!:-)

Twitter Euskaraz

Twitter Euskaraz

Gaur goizean berehala zabaldu da albistea sare sozialetan, eta bereziki Twitterren, izan ere, azkenaldian asko eskatzen ari zen eskarietako bat egi bihurtu da. Teknologia berrietan beti gertatu ohi den bezala, Twitter denbora luzez ingelesez bakarrik izan zen. Beste hizkuntza batzuetara, ordea, azkar zabaldu zen. Hortik sortu zen grina. Euskaldunok bagenuen Twitter euskarara itzuliko zenaren esperantza. Hala, #twittereuskaraz etiketarekin mundu osoan zehar ibili da eskakizuna eta… Euskaldunon nahia egi bihurtu da azkenean!
Euskal tuitlariek oso gustora hartu dute berria:

Maite Goñi@euskaljakintzaBadugu Twitter euskaratzeko aukera
larbelaitz ‏@larbelaitz #twitereuskaraz kanpainek lortu dute beraz helburua!! Etxera iritsi ta irribarrez nago irakurri dudanetik #txorakeriak http://bit.ly/LcrEoR

Hortik aurrera burubelarri jarri dira itzulpen lanetan.

Maite Goñi ‏@euskaljakintza Guztiarekin ere, barneko kontraesanei aurre eginez, Twitter euskaratzen lagunduko dut: translate.twttr.com/welcome #twittereuskaraz #diot 2/2

TheklanEH@theklaneh Hasi naiz Twitter itzultzen… http://translate.twttr.com

Luis Fernandez @luistxo #twittereuskaraz Twitterren itzulpenak zenbat item ditu baina?

Laskorain K.E. @laskorainke Twitter euskaratzen… Luze doa baina merezi du. Animatu zuek ere! #twittereuskaraz hemen: translate.twttr.com/welcome

Hauxe ikusi dugun azken tuita. Twitter euskaraz!

Estitxu Garai @egarai Bukatu dut Twitter euskarara itzultzeko nire ekarpena, badirudi % 100 dagoela itzulita… edarto! #twittereuskaraz (1/3)

Berriz ere esango dugu, teknologia non euskaldunak han! Euskaldun askoren nahia egi bihurtu da. Beste behin burugogorrak garela erakutsi eta gure helburua lortu dugu. TWITTER EUSKARAZ, ORAIN ETA BETI!

Donostiako danborrada zuzenean eta euskararen presentzia AEBtan

AEBetan martxan jarri den euskara ikasteko kanpaina bat eta “Lokaleroak” saioaren azken txanpa izan ditugu hizpide aste honetan Facebookeko orrialdean. Gaur, gainera, San Sebastian Eguna da eta egunak edo, gaurko gauak emango duena errepasatuko dugu. Eta ezin ahaztu dezakegu Txillardegiren heriotza. Kontu horiek eta beste batzuk gaurko laburpenean!:-)

Ameriketan euskararen presentzia handia da eta aste honetan AEBtan euskara ikasteko kanpaina baten berri ematen genizuen Facebookeko orrialdean. Kanpaina iragartzeko prestatu duten bideo mundiala partekatzen genuen zuekin guztiokin:

Eta gaiaz aldatuz, gaur egun handia dute Azpeitian eta Donostian: San Sebastian eguna! Danbor hotsak nonahi entzungo dira gaurkoan Donostiako eta Azpeitiako kaleetan, eta ekitaldiak arratsaldean hasi badira ere, une gorena gaueko 24:00etan izango dute Donostian. Bertara joaterik ez duzula? Lasai! Donostiako Danborrada zuzenean ikusteko aukera izango duzu eta! 2012ko Danborrada mundiala izango da. Arantza Gracianek “anginekin eta guztia danborradara ihes egingo lukeela” esan zigun horman. Ondo pasa bertan izaten zareten guztiok!

Hilabeteak daramatza “Lokaleroak” ETB-1eko saioak Euskal Herriko gazteen lokalak bisitatzen, eta dagoeneko azken txanpan sartu da. Datorren urtarrilaren 24an erabakiko da zein izan den talde irabazlea, eta horretarako martxan da Lokaleroak lehiaketako botazio fasea. Eman al duzu dagoeneko zure botoa? Eta zeren zain zaude?

Txillardegi gogoan

Iragan asteburuan agur esan zigun Txillardegik luzaroan pairatu zuen gaixotasun batek jota. Euskara batuaren sustatzaileetako bat izan zen, eta horretaz gain, idazlea eta politikaria, berau izan baitzen ETAren sustatzaileetako bat. Hunkitu egin gintuen hizkuntzalariaren heriotzak, eta are gehiago duela gutxi Euskadi Irratian izan zeneko Txillardegiren hitzak entzutean.  1927ko irailaren 27an Donostian jaioa, ‘Txillardegi’k idatzitako ‘Leturiaren Egunkari Ezkutua‘ eleberria euskaraz idatzitako lehen nobela modernoa izan zela azpimarratu beharra dago. Eskerrik asko egin duzun guztiagatik!

Euskaraz bizitzea da euskaldun guztion nahia, eta horretarako, gaur bertan euskarazko film laburren lehiaketaren berri eman dizuegu. Martxoaren 18ra bitartean aukera du nahi duen orok euskaraz bizitzeko eta lehiaketan parte hartzeko. Animatzen al zera? Era bikaina da euskararen jolas egiteko!

Eta euskararen txokoan jorratu diren gaiei errepasoa eginez, agur esateko ordua heldu da. Izan zoriontsu, eta jarraitu Euskaldunok Euskaraz Facebookeko orrialdean eta Euskararen blog honetan euskaldunoi interesatzen zaizkigun gaiak partekatzen. Badakizu, EUSKARA DA EUSKALDUN EGITEN GAITUENA! 🙂

Euskara: Baionatik Bilbora jaialdirako sarrerak zozketan. Doan joan nahi?

Abenduaren 20an Euskara eta iparraldeko euskal kantak ardatz izango dituen “Baionatik Bilbora” jaialdira doan joateko zozketa izango dugu hizpide gaurkoan. Baina Euskaldunok Euskaraz orrialdean beste zenbait konturen inguruan aritu gara euskaldunok. Errepasoan gurekin etorriko al zara? 🙂

Baionatik Bilbora-Iparraldea Kantuz izeneko kontzertua egingo da datorren asteartean, hilak 20, Bilboko Euskalduna Jauregian. Euskal Herriko kantagintzaren eta kulturaren historian Iparraldeak izan duen  garrantzia aditzera ematea du helburu ekitaldi honek. Ekimen berezia honetara doan joateko aukera eskaintzen dizugu euskaldunon Facebookeko orrialdean. Nola? Oso erraza da. Euskararen blogean harpidetu eta zuzenean zozketan parte hartuko duzu. Animatu! Astelehen arratsaldera arte duzu epea!Azkar ibili!!!


Bestalde, jakinarazten genizuen Multimedia Komunikazio UPV/EHU-EITB Masterrak mahai-inguru bat antolatu zuela euskarazko komunitate birtualen arrakastaren gakoez eta euskararen komunitate birtual berriak ehuntzeko estrategiez eztabadaitzeko asmoz.

Eta gaur egun handia izan da Goenkale zaleentzat. Izan ere, Zea Maysek Atxurin egingo zuen grabaketara joateko gonbitea luzatzen genizuen, eta dagoeneko grabatuko zuten, gaur goizean baitzen hitzordua EITBren Miramongo egoitzan. Euskalherria Rockanrollek grabaketan parte hartzea gustatuko litzaiokeela komentatzen zuen. Espero dugu bertan izatea!

Euskararen eguna eta Durangoko azoka, protagonistak

Iragan astean azoka ezaguna ospatu zen Durangon. Beste behin aukera anitza izan zen; kontzertuak, liburu eta diskoak, eztabaidak… Egitarau osoaren berri ematea zaila bazen ere, Durangoko Azokan Berri Txarrak, Su Ta Gar, Lisabo eta Mikel Markez izango zirela aipatzen genizuen. Gainera, zuek zer erosi zenuten galdetzen genizuen. Robe Txanek Su Ta Gar eta Governors taldeen azken lanak erosi zituela kontatzen zigun, “sinatua eta argazkitxoa barne”, esaten zuen alai. Maite Otañok ere “denetik” erosi omen zuen, “Pirritx eta Porrotxen azken CDa, Ken zazpirena, Gabon abestiena. Haur literatura….. Hitz bitan…. Diruzorroari astindu ederra!!!! Baina pena merezi du!!!!”. Bai noski, Maite. Irantzu Maguregik horren ondo saldu den Sarrionandiaren liburua erosi zuen eta “Pirritxen muxu goxo bat etxera ekarri” zutela Durangotik bueltan kontatzen zigun.

Eta Euskararen Egunerako Euskaldunok Euskaraz Facebookeko orrialdean 10.000 lagun lortzeko erronka lortu ez badugu ere, laburpen hau aprobetxatu nahi dugu eskerrak emateko, bihotz-bihotzez. Orrialdean zuen iruzkinak ikusita, ziur gaude ederto pasa zenutela. Donostiarrak Mintzodromoan ospatu zuten Euskararen Eguna. Asko izan zineten egunean bertan, lehenago eta baita ondoren ereuskara, gure hizkuntza, zoriondu zenutenak. Beraz, zuen izen eta iruzkin guztiak hemen biltzea ezinezkoa denez, ESKERRIK ASKO euskaldun guztion partetik. 🙂 Hemen dituzue, irakurri nahi izatera, euskaldunok orrian egin ditugun iruzkin guztiak.

Lucia Linazak kalean entzundako pasarte batekin utziko zaituztegu: “Gaur Zeanin egon naz eta tipo batek beste bateri galdetu deutso ia joango den bueltatxo bat egitera. Honek ezetz erantzun deutsonean lehenengoak “azkok” esan dau. Ze polite! Atzinetik ez neban entzun, gehienetan aitari. Asko poztu naz”. Izan zoriontsu, ondo pasa asteburua eta laster arte euskaldunak! Eta ahaztu Facebookeko orrialdean nahi duzuen guztiakontatu dezakezuela eta guk hemen, Euskararen blog honetan zuek kontatutakoak bilduko ditugula. 🙂

Euskarazko aditzak jolasean landu nahi?

Euskarak eta euskal aditzek lanak ematen dizkigute zenbaitetan eta horri aurre egiteko asmoz, erreminta berri bat aurkeztu dizuegu Facebookeko orrialdean. Hori eta mugikorretarako aplikazio baten berri, gaurko laburpenean. Goazen jolasean, gaurko postarekin!

Eskolan baita eskolatik kanpo ere maiz izan ohi ditugu buruko minak euskal aditzekin. Ba… badaukagu irtenbidea!! Nola? Hemen aurkezten dizugun tresna berri honen bitartez. Eskolako ohiko taula aspergarriak albo batera utzi eta kasuak eta pertsonak aukeratu beharko dituzu, eta ondoren webguneak adizki zuzena emango dizkizu. Klik eginez, eta modu erraz, xinple eta intuitiboan, Euskal aditzak ikasteko eta zalantzak argitzeko webgune berria da Aditzak.com, Ideatecak hil honetan argitaratu berri duen txokoa. Askok eta askok eman diozue “Gustuko botoiari” eta Amaia Irabak, berriz, tresna berriaren inguruko iruzkina utzi du: “ideia ona iruditzen zait”. Jolastu, egin klik eta ikasi aditzak behar den bezala erabiltzen!

Izugarria da sakelako telefonoek nola aldatu duten mundua. Honetan ere euskaldunok euskaraz egin nahi dugu, eta orain arte ez dugu aukera handirik izan. Aurten ordea, Nonicken, Bilbon eitb.com-ek eta Eusko Jaurlaritzak Interneteko joeren inguruan antolatzen dituzten nazioarteko biltzarrean ideia berri bat sortu da, eta ideia hori, gauzatu da dagoeneko. SwiftKey tresnaren euskarazko bertsioaz ari gara, norberaren mugikorrarekin euskaraz hitz bat idatzi eta hurrengo hitzaren lehen hiruzpalau letrak soilik tekleatuta, telefonoak euskaraz hitz osoa zein den aurreikusi eta automatikoki idazten duen aplikazio berriaz. Sakelakoan ere euskaraz egin nahi dugu!! Hemen duzue azalpen bideo bat eta egin froga!!

Amaitzeko gogorarazten dizuegu erronka dugula martxan zuentzako. Abenduaren 3a, euskararen eguna, egun mundiala izatea nahi dugu eta horretarako zuen laguntza behar dugu. 10.000 lagun bildu nahi ditugu! Lortuko al dugu? Euskaldun asko gara Euskal Herrian, eta nabaritu dadila! Animatu zuen lagunak gure lagun egitera!! Euskararen eta euskaldunon topalekua da hau eta, beraz, partekatu geure hizkuntza honen inguruko albisteak, hitzorduak… eta beste zenbait kontu gure horman. Ez ahaztu Euskaldunok Euskaraz egin behar dugula!  Pozik bizi!! 🙂