Tag Archives: esaera zaharrak

Lizarraga (Nafarroa). Argazkia: Jose Luis Imaz.

Otsailean lainoa noraino, elurra gero haraino

Honezkero galtzekotan diren atsotitz eta esaera zahar askori laguntzeko asmoz, hona hemen negu sasoirako baliagarria den zerrenda bat. Ahozko literaturaren altxorra ez galtzeko, esamoldeak erabili egin behar baitira, beste irtenbiderik ez dago.

Gainera, neguko atsotitzak eta esaera zaharrak zein baino zein ederragoak dira. Zerrenda hau horren lekuko:

– Abenduan

• 21: San Tomas eguna, argitu orduko iluna
• Abenduko elurra gazta zaharraren pare
• 24: Gabon, dagoenean bonbon, ez dagoenean egon
• 25: Eguberri argitsu, ogia gero lastotsu
• Eguzki zuriaren ondoren, laino beltzak
• Elurretan jaio eta izotzetan bataiatu
• Ihintza gaineko hegoa, gauerako hodeia
• Urteberri, urtezahar, Martxelino galtza zahar

– Urtarrilean

• Urtats, Urteberri, zoroak ere igarri
• Ilbeltza egiten badu txuri, ardiak haziko du; ilbeltza egiten badu hil beltz, ez ardi eta ez axuri
• Izotzila, hotzak hila; otsaila firili-faraila; martxoa dinbirri-danbarra; apirila biribila, urdandegian hila.
• Eguzkiak erretzen badu urtarrila, zoaz eske-zakuaren bila
• Izotzileko elurra, burnia; otsailekoa, altzairua; martxokoa, harria; apirilekoa, lurra; eta maiatzekoa, gazura
• Urtarril hotza, neguaren bihotza
• Urtarrilean pinpirina ikusi baino, otsoa ardi jaten ikusi nahiago
• Urtarrila bero, zinkurinak gero
• Urtarrileko elur, burdinazko elur
• Urtarrila euritsu, urtea dirutsu
• Urtarrila urik gabe, urtea ogi gabe
• 17: San Anton . Sasoian sasoiko, San Antonez ospelak belarritako
• Puzker handia kakagura, izotz handia elur-gura
• 20: San Sebastian hotza, neguaren bihotza
• 22: San Bizente hotza, neguaren bihotza
• Leia (izotza), zaharraren hilgarria, gazteen zahargarria
• Mendian elurra, elurra, artzainen zapela makurra
• Negu bigunegiak, uda gogorregia
• Negua eguzkitsu, ondoko ura euritsu
• Elurra mendian, haize hotza herrian
• Negu elurtsu, urte garitsu
• Neguak edertzen du uda

– Otsailean

• Otsaila eztiegia, primadera txirtxilegia
• 2: Kandelario elurra dario; San Josek lagunduko dio
• 3: Kandelario elurra dario; San Blasek lagunduko dio
• 5 (Santa Ageda): Otsaileko lorea, ez balitz hobea; apirileko lorea, batez baino hobea; maiatzeko lorea, hura da florea!
• Otsaila, katu-hila
• Otsailtxo munduan, aldiz eguzkitan, aldiz sutondoan
• Otsailean bero, negua gero
• Otsailean tximeleta baino, otsoa ardi artean ikusi nahiago
• Otsailean irteten du hartzak leizetik
• Otsailean, katuak ere arrain eskean
• Otsailean lainoa noraino, elurra gero haraino
• Otsaileko elurrak ongarri hoberena balio du
• Otsaileko euri, urteko ongarri
• Otsaileko, oloa olo; martxokoa, olotto; apirilekoa, ez olo eta ez lasto
• Otsailtxo laburrean, katarrak gau-lapurrean
• Otsaila, nahiz laburrena, da hilabete txarrena

– Martxoan

• Martxoaren hasiera, zaharraren piztuera
• 3: Done Emeteri Zeledon, porrua ereiteko aro on
• Eguzki eta euri, martxoko eguraldi
• Oteak martxoan lore, ez da faltako eri eta dolore
• Lantxerra (lanbroa) martxoan noraino, apirilean elurra haraino
• Martxoan arrautza eta martxoan txita
• Martxoko trumoiak berrogei eguneko ekaitza
• 12: San Gregorio, elurra dario; San Josek, lagunduko dio
• Martxo kaldartxo, ez ardi eta ez artantxo (urteko ardia)
• Martxoaren erdi inguruan, gaua eta eguna ia berdinduan
• Martxo lehorra, maiatza bustia
• 19: San Jose goizeko ihintzak, kentzen ditu gaitzak
• Martxoa eurite, urtea ogite

 

Gehiago ezagutzen al dituzu?

Apirilaren inguruan esaera asko daude! Zein da gehien gustatzen zaizuna?

Apirilean gaude, dagoeneko!! Gaur bi ditu urteko laugarren hilabeteak. Badakizue zer den ohikoa aro honetan: udaberria heltzen dela, euria gehienok nahi duguna baino gehiagotan botatzen duela, ia beti Aste Santuko jaiak eta oporrak izaten ditugula… Bada, apirila beste arlo batengatik ere da ezaguna! Euskarak bere inguruan zenbait esaera dituelako, hain zuzen ere :-). Ez zenekiten? Ba begira guk aurkitu dugun zerrenda:

"Apirilean, euri aunitz". Horrela dio esaerak... eta horrela islatu du Jose Antonio Ortiz de Zaratek argazki honetan.

“Apirilean, euri aunitz”. Horrela dio esaerak… eta horrela islatu du Jose Antonio Ortiz de Zaratek argazki honetan.

Ezagutzen dituzu? Apirilaren inguruko esaerak, euskaraz

-Martxoa haizetsu, apiril euritsu, maiatza gero eguzkitsu.

-Apiril ona ezagutzeko ehun urte bizi beharko! Ehun da bat baditut eta ez dut onik ere ezagutu.

-Apiril, biribil, urdea txerri-tokian hil (Apirileko eguraldi txarragaitik).

-Apirila bero, negua gero.

-Apirila euritsu, urte hura ogitsu.

-Apirila haizetsuak nekazaria pozten du.

-Apirila hotz, miseria ogi-artoz.

-Apirila hotz? Ez gari ta ez agotz.

-Apirila joan eta maiatza gero, agoztegian agotza bego.

-Apirila joan ta maiatza gero, ganbara bazterrean agotza bero.

-Apirila on ikusi nahi duenak, ehun urtez behar du bizi.

-Apirilak bere hotz uztarra bai; jauntsi arina oraino etsai.

-Apirilaren azkenean, hostoa haritz gainean.

-Apirilean euri aunitz.

-Apirilean euria goian-behean.

-Apirilean ihinzte, ogi-urte.

-Apirilean inusturia jotzen badu, berri ona da.

-Apirileko egunak hiru aro.

-Apirileko euriak balio du ardi-arkina hoberena.

-Apirileko zizea, urrea baino hobea.

-Eguzkiz beterik ere, apirila marrant-emaile.

-Opeil bustiak dakaz ogiak.

-Ortzantza apirileko, arnoa barrikako.

-Txikia banintzen, handia banintzen, apirilean lorea nintzen.

Zer iruditu zaizue? Zein da gehien gustatzen zaizuena? 🙂 Eskerrik asko! Eta gozatu hilabete honetaz!!

 

Euskal esaera zaharrak, Whatsappen

Duela gutxi jakin dugu, milioi bat euskal hiztun garela munduan. Euskarak badu, beraz, tokia munduan, baita teknologia berrietan ere. Milaka euskaldun gara, esaterako, WhatsApp aplikazioa erabiltzen dugunak eta, ziur asko, azken egunotan jaso duzuela dagoeneko bolo-bolo dabilen mezua: bai, whatsappeko emotikoenen bitartez irudikatutako euskal esaera zaharren zerrenda. Bada, guk ere euskararen blog honetara ekarri nahi izan dugu, asmakizunak izugarri atsegin ditugulako eta zuen proposamen gehiago nahi ditugulako. Finean, euskararekin jolas egin nahi dugulako!

Euskal esaera zaharrak, Whatsappen

emo

Guztiak asmatu al dituzue? 🙂 Ezetz?? Ba ondo begiratu, ohikoak eta etxean entzuten ditugun esaera zaharrak dira eta guztiak: “A ze parea, karakola eta barea”; “Zozoak beleari, ipurbeltz”; “Txapela buruan eta ibili munduan”; “Egon adi lo ta jango dek mehe”… Saiatu guztiak asmatzen eta bota zuen iradokizunak, guztiak ongi etorriak izango dira eta! 🙂