Tag Archives: ikastola

Arrasate: euskara eta kooperatibismoa

arrasate_aitzindari_1024x576

Arrasate aitzindaria izan da, bai euskara talde eta euskal komunikabideen sorreran, bai eta kooperatibismoari dagokionez ere. Ideia hau jorratu du eta bi ideia horiek uztartzen saiatu da aste honetan ETB1eko ‘Tribuaren Berbak’ saioa.

Joxemari Muxika AEDko presidente ohia

Joxemari Muxika AEDko presidente ohia

Horretarako Kikek Amonarrizek Joxemari Muxika AED Arrasate Euskaldun Dezagun elkarteko presidente ohiarengana jo du lehendabizi. Elkartea, erreferentzia bilakatu zen gainontzeko euskara talde zein elkarterentzat.

AED 1983. urtean sortu zen euskara arrasatearren bizi-esparru guztietara zabaltzeko helburuarekin. Garai hartan, gaztelaniak itota zuen euskaldungoa eta Arrasate erdal mundu batean bizi zen. Testuinguru gordin horretan, euskararen egoeraz kezkatuta zegoen zenbait ‘kontzientziadun’ pertsona bilduta osatu zuten elkartea.  Gauzak horrela, lantalde ezberdinak jarri zituzten martxan euskararen erabilera bultzatzeko. Horien artean, gaur egun Arrasaten oso garrantzitsuak diren bi: lan-mundua eta hedabideak (Arrasate Press aldizkaria, egun Goeiena Telebista den Arrasate Telebista…).

Iban Arantzabal, Goienako zuzendaria

Iban Arantzabal, Goienako zuzendaria

Goiena Telebista Debagoieneko eskualdean eta Aramaion ikus daiteke, eta bertako gertaerei buruz aritzeaz gain harrobi lanak ere egiten ditu, hamaika kazetarik, aurkezlek eta teknikarik hemen eman baitituzte lehen urrats profesionalak. Anne Igartiburu, Maider Egues eta Asier Aranguren, adibidez, Arrasate Telebistan hasi ziren. Kike Amonarriz bertara hurbildu da, eta Iban Arantzabal, Goienako zuzendariarekin hitz egin du komunikazio taldearen (telebista, irratia, prentsa, internet, mugikorretarako aplikazioak…) inguruan gehiago ezagutzeko. Herria, herritarrak, inguruko edukiak eta euskara ditu Goeinako komunikazio taldeak oinarri.

Bestalde, kooperatibismoa XIX.mendean sortu bazen ere, Arrasate ere erreferentzia bilakatu da zentzu horretan. Kooperatibismoa da Arrasate munduko mapan kokatu duena, Mondragon Korporazioa bertan sortu eta bertan errotu baita. 289 erakundez osaturik dago, 80.000 langile baino gehiago ditu mundu osoan zehar, eta Euskal Herriko enpresa talderik handiena da.

Arianne Kareaga Lankidetzaren Ikertegiko (LANKI) kidea

Arianne Kareaga Lankidetzaren Ikertegiko (LANKI) kidea

Tribuaren Berbak saioa kooperatibismoa gertutik ezagutu nahi du, eta horretarako Arianne Kareaga Lankidetzaren Ikertegiko (LANKI) kidearekin hitz egin du. Mondragon Unibertsitateak kooperatiben esperientzia ikertzeko xedez sortu zen 2000.urtean.  Kooperatibismoarentzat unerik gozoenak ez badira ere, eredua zalantzan ez dagoela azpimarratu nahi izan du Ariannek. Euskarak kooperatibismoaren filosofian izan duen garrantziaz ere hitz egin digu ( Almen ikastola, HUHEZI irakasle eskola, euskara planak…).

Nuria Agirre, Laboral Kutxako Giza Baliabideetako zuzendaria

Nuria Agirre, Laboral Kutxako Giza Baliabideetako zuzendaria

Mondragon Korporazioaren beste erakunde batengana jo du Kike Amonarrizek:  Nuria Agirre Laboral Kutxako Gestio Sozialeko zuzendariarekin hitz egin du, euskarak kooperatibetan bizi duen egora ezagutzeko. Nuriak azaldu digunez, Laboral Kutxak garrantzia handia eman dio betidanik euskarari, euskara eta euskal kultura sustatzea euren izaeraren oinarri direlarik.

Unai Diego, Orbea-Txinako zuzendaria

Unai Diego, Orbea-Txinako zuzendaria

Bestalde, Orbea ere Mondragon taldeko beste kooperatiba bat da. Hasieran, armagintzari lotutako enpresa bat izan zen, baina gaur egun bizikletaren negozioa ardatz du. Egoitza nagusia Mallabian du, baina Portugalen eta Txinan ere baditu fabrikak. Mundu guztian zabalduta dagoen euskal marka da. Horrela, Kike Amonarrizek Unai Diego Orbeak Txinan duen zuzendariarekin hitz egiteko aukera izan du, skype bidez.

Beraz, Arrasate herri sarrailagile bat izatetik euskarekin harreman zuzena duten finantza, banaketa, industria eta ezagutza lantzen dituzten hainbat enpresaren habia bihurtu dela ikusi dugu aste honetako ‘Tribuaren Berbak’ saioan.

Errioxan euskaraz aritzen ziren Erdi Aroan

Kike Amonarriz eta Leire Sueskun

Kike Amonarriz, Lapuebla de Labarcan Leire Sueskunekin, euskara teknikariarekin.

Arabako Errioxako euskararen egoera ezagutzera joan da Kike Amonarriz Lapuebla de Labarca ingurura ‘Tribuaren Berbak’ saioaren azken atalean.

Koldo Zuazo hizkuntzalariarekin hitz egin ostean, jakin dugu Erdi Aroan Errioxan euskara hitz egiten zela. Arabako Errioxako daturik ez dago XVII. mendera arte, baina Errioxako datuak bai.

Esanguratsua da Ojacastro herriko datua adibidez. 1234-39 urte inguruan, Gaztelako Erregeak herri hartako bizilagunei epaitegietan euskaraz aritzeko eskubidea onartzen zien Foru baten bidez.

Beraz, pentsatzekoa da inguru guztian, baita Arabar Errioxan ere, euskaraz aritzen zirela herritarrak. Lurralde hartan, gainera, euskarazko izen ugari agertzen dira; gehienak mendebaldeko hizkuntzan: barri (berri), uri (hiri), baltz (beltz)…

Maite Vicario, Lapuebla de Labarca

Maite Vicario, Lapuebla de Labarcako lehen euskaldun zaharra da.

Tamalez, handik mende gutxira desagertu zen euskara lurralde haietan. Baina azken 50 urteetan sekulako lana egin dute Arabar Errioxan hizkuntza berreskuratzeko. Gaur egun, bertan jaiotako euskaldun zaharrak ere badaude eta lehendabiziko euskaldun zaharra topatu du Kike Amonarrizek; 13 urte ditu eta Maite Viteri du izena.

Lapueblako Assa ikastolan aritu ziren lehen ikasleen seme-alabak dira Arabako Errioxako gaur egungo euskaldun zaharrak. Arabako Errioxako, Errioxako eta Nafarroako 32 herritako ikasleak dituzte. Casalarreinako eta Vianako ikasleak ere badituzte, horietako batzuk gainera ordu eta erdi egiten dituzte autobusean egunero ikastolara joan ahal izateko bertako irakasle Aitor Urkizak Kike Amonarrizi kontatu dionez.

Hain zuzen, Assa ikastola ari da aurtengo Araba Euskaraz antolatzen eta ilusioz beteta daude herrian ekainaren 15eko festa horretarako.

Ikastolari, bailarako euskara elkarteei, bertso-eskolari eta euskara zerbitzuari esker, euskarak asko irabazi du azken hamarkadetan inguru haietan; Leire Sueskun euskara teknikariarekin hitz egin du Arabako Errioxan euskarak gaur duen egoeraz eta baieztatu duenez, erdaldunen kopurua %50 jaitsi da azken 30 urteetan. Beraz, urte gutxitan biztanleen erdiak euskaraz hitz egitea lortu dute.

Bejondeizuela! Segi horrelaxe lanean!

Ikusi saio osoa:

Milaka lagun, Araba Euskarazen

Laudion Araba Euskaraz 2011 ospatu dute igande honetan, “Izan zirelako gara, garelako izango dira” lelopean.
Lau kilometroko ibilbidea, lau gunetan banatuta, ekitaldiz josita egon zen. Arabarren esparrua Laudioko plazan, Bagare izenpean, gipuzkoarrek Bagera izenekoa parkean, Zuberotarrek Bagire Ugarten eta bizkaitarrek Bagara Ellakurin.

Laugarren aldiz hartu du Laudiok Araba Euskaraz jaia, eta, aurten, herriko ikastoletako sortzaileei omenaldia egin zaie.