Tag Archives: bernardo atxaga

Zergatik da garrantzitsua euskara?

‘Tribuaren Berbak’ ETB1eko saioak bigarren denboraldia abiatu du eta lehen atala izan dugu igande honetan ikusgai. Joan den denboraldian euskarari buruzko hainbat istorio ezagutu genituen; besteak beste, 7.000 milioi pertsona baino gehiago bizi direla munduan eta gizakiok 7.000 hizkuntza inguru hitz egiten ditugula. Halaber, euskara ardatz hartuta, Euskal Herriko izkina eta bazter guztiak arakatu genituen.

Bada, euskararekin loturiko kontu berriekin itzuli da orain Kike Amonarriz. Hasteko, ‘Zergatik da  garrantzitsua euskara?’ Galdera horretatik abiatuta ekin dio lehen saioari. Askoren ustetan hobe litzateke munduan hizkuntza bakarra izatea; izan ere, horrela, ziurrenik, hobeto ulertuko ginateke.

Herritarren iritzia jasotzen

Herritarren iritzia jasotzen

Munduan hizkuntza bakarra izatea, onerako edo txarrerako izango litzatekeen jakin nahi izan du Kike Amonarrizek eta kalean galdetuta, denetariko erantzunak jaso ditu. Aspergarria izango litzatekeela diote batzuk; beste batzuen ustez, ordea, horixe litzateke egoera perfektua.

Ta, hizkuntzak loreengatik aldatuko bagenitu? Hau da, zein lore aukeratuko zenukete munduko lore bakarra izateko? Azken batean, lore guztiek funtzio bera betetzen dute. Orduan, zertarako behar ditugu horrenbeste lore desberdin?

Belen Uranga, soziologoa

Belen Uranga, soziologoa

Loreak inguruan dituztela elkartu dira Belen Uranga soziologoa eta Kike Amonarriz. Testuinguru horretan azaldu du Urangak hizkuntza ekologikoa izeneko kontzeptua, hau da, hizkuntza guztien iraunkortasuna lortu nahian, hizkuntza ikuspegi ekologikotik ikustea. Hortaz, hizkuntza baten ekosistema hizkuntz komunitatea bera dela azaldu du Urangak, datozen belaunaldientzat hizkuntza hori interesgarria eta erabilgarria izatea eragingo den komunitatea, hain zuzen ere. Bestetik, hizkuntz aniztasunaren garrantzia azpimarratu du Urangak eta, halaber, hizkuntza bi edo hiru bakarrik izateak, maila sozialean zein kulturalean pobrezia handia ekarriko lukeela nabarmendu du. Azkenik, Urangaren esanetan, ‘gaurko euskaldunok dugun eginkizun etikoa ondorengoei euskara transmititzea da’.

Esparru ezberdinetan arakatuz

Esparru ezberdinetan arakatuz

Handik, lau esparru ezberdinetako tribukideengana jo du ‘Tribuaren berbak’ saioko lan taldeak, esparru horietan euskarak duen garrantzia zein den azaltzeko. Batetik, Juan Garaño eta Joxe Mari Goenaga zinemagileen ustetan euskara garrantzitsua da zinemagintzan, errealitate euskaldun batentzako fikzio euskaldun bat ere behar delako. Bestetik, Santi Agirregoikoa Elay Taldeko zuzendari orokorraren hitzetan, euren lantokian euskara dute laneko hizkuntza nagusia. Halaber, Usurbilgo DYAko lan taldearentzat ere garrantzitsua da euskara, izan ere, jendea ondoen euskaraz adierazten da eta larrialdi kasuetan ezinbestekoa da elkar ondo komunikatzea. Azkenik, Haizea Barcenilla arte komisarioak azaldutakoaren arabera, arte munduan euskara gero eta garrantzitsuagoa da, gizartea bera geroz eta euskaldunagoa delako.

Amaia Antero, soziolinguista

Amaia Antero, soziolinguista

Jendeak euskarari zergatik ematen dion garrantzia argitze aldera, Amaia Antero soziolinguistarekin elkartu da Kike Amonarriz. Haren esanetan, arrazoi batzuk praktikoak izango diren arren (lanpostu bat lortzeko, seme-alabekin hitz egiteko, etab.), beste askorentzat pentsatzeko, sentitzeko eta hori besteei komunikatzeko hizkuntzarik kuttunena da euskara. Bada, arrazoi intimo horiek dira garrantzitsuenak. Gainera, Anterok azpimarratu duenez, hizkuntz komunitate orok dauka duintasunez bizitzeko eskubidea eta, hizkuntzak identitate indibiduala eta kolektiboa eraikitzen laguntzen digu.

Jon Landaburu hizkuntzalaria, Kolonbiatik

Jon Landaburu hizkuntzalaria, Kolonbiatik

Kolonbiara ere egin du jauzi ‘Tribuaren berbak’ saioko lan taldeak, izan ere, Kolonbia aniztasun gehien biltzen duen munduko herrialdeetako bat da, baita hizkuntzari dagokionez ere. Jon Landaburu hizkuntzalariak 40 urtetik gora egin ditu hizkuntza indigenak ikertzen, eta Kolonbiatik bertatik jakinarazi digunez, herrialdean inguru oso ezberdinak izateak eragina du hizkuntz aniztasunean. Landabururen hitzetan, ‘herri baten memoria eta sentsibilitatea da hizkuntza’.

Marie Wilcox wukchumni hizkuntzari geratzen zaion azken hiztuna da. Charlie Mungulda amurdag hizkuntzaz komunikatzeko gai den azkenekoa den bezala. Eta Cristina Calderón yagánez egiten dakien azken hiztuna da. Tamalez, oso hiztun gutxi dituzten hizkuntza asko daude eta bi astean behin horietako bat betiko galtzen dugu. Eta berekin batera mundua ulertzeko modu berezi bat.

Bernardo Atxagaren iritzia jasoz

Bernardo Atxagaren iritzia jasoz

Bernardo Atxaga idazlearekin izan du hurrengo hitzordua Kike Amonarrizek. Atxagarentzat, ikasbide bat izan da euskara, asko ikasi baitu munduari buruz. Halaber, euskara lanerako bere etxea izan dela azpimaratu du Atxagak eta, bere ustetan, erderaz idatzita, ez litzateke euskaraz halako ondo arituko.

Hizkuntza guztiak dira garrantzitsuak beren hiztunentzat eta gizateriaren aniztasunarentzat: euskara, ingelesa edo yagana izan. Eta guztion lana da euren zainketaz eta bizirauteaz arduratzea. Hurrengo astean gehiago, ‘Tribuaren berbak’ saioaren denboraldi berriko bigarren atalean. Bitartean ondo izan eta hobeto bizi!

Zer egin dezakegu euskararekin oporretan gaudenean?

ETB1eko ‘Tribuaren Berbak’ saioaren lehen denboraldiko azken atala izan dugu asteazken honetan ikusgai. Udazkenean istorio eta kontu berriekin itzuliko da Kike Amonarriz baina, aste honetan, opor giroan esan digu agur.

Oporretan gaudenean euskararekin zer egin dezakegun argitzen saiatu da. Zer egin euskararekin oporretan gaudenean? Maletan sartu beharko genuke edo etxera bueltatu arte atseden eman?

Turistak Donostian

Turistak Donostian

Horretarako, lehenik eta behin, turistek euskararen berri ote duten jakin nahi izan du Kikek, Biarritzera eta Donostiara joandako bisitarien eskutik. Txinatarrak, japoniarrak, ingelesak, amerikarrak, italiarrak, frantziarrak…guztiek antzeko erantzuna eman diote Kike Amonarrizi: Euskararen inguruan ezer gutxi dakitela, eta euskara ulertzea zein irakurtzea oso zaila egiten zaiela turista gehienei.

Oihana Maritorena aktorea eta Bagerakidea

Oihana Maritorena aktorea eta Bagerakidea

Turistek euskararen inguruan duten ideia hau pixka bat aldatzeko, adibidez, Donostian “Euskararen Donostia” ibilbide gidatuak antolatzen ditu Bagera Donostiako Euskaltzaleen elkarteak. Hizkuntza ezberdinetan egiten dituzten bisita gidatu hauen bidez, euskararen historia ezagutzeko aukera ematen diete Donostiara etorritako turistei. Donostiak euskararekin duen harreman estuaren lekuko diren hamaika txoko ezagutzeko aukera ere izango dute turistek: Udaletxea, Herri Irratiaren egoitza, Antzoki Zaharra, kaia, Orixe ikastola, Sarriegi plaza, San Juan kalea -Mikel Laboaren sorlekua, Bretxako merkatua…

Eneritz Ansa, Elkar liburudendako langilea

Eneritz Ansa, Elkar liburudendako langilea

Dena den, euskara eta euskal munduaren inguruan informazio gehioago bildu nahi duen turistarentzat liburu ezberdinak ere badaude. Elkar liburudendan gure hizkuntza eta kulturari buruz ingelesez gauza gutxi daudela esan digute: Xamarren Orhipean: Gure herria ezagutzen liburua, Mark Kurlanskyren The Basque History of the World eta Paddy Woodworthen The Basque Country, adibidez. Literaturaren aldetik Bernardo Atxagaren liburuak dira salduenak. Euskarazko elkarrizketa manualak ere erosten dituzte turistek, baina pintxo-errezeten liburuak dira gehien interesatzen zaizkien liburuak.

Eider Corbezon Bakaikuko barnetegiko irakaslea

Eider Corbezon Bakaikuko barnetegiko irakaslea

Euskararen inguruko liburuak irakurtzeaz gain, euskaran murgiltzeko barnetegiak aukera ezin hobea dira. Horregatik ‘Tribuaren Berbak’ saioko lantaldea Bakaikura joan da berton Gabriel Aresti eukaltegiak duen barnetegia hurbilagotik ezagutzeko. Eider Corbezon Bakaikuko barnetegiko irakaslearekin eta bertan ikasten dauden zenbait ikaslerekin hitz egin du Kike Amonarrizek.

Laida Mugica "Euskaraz besta egin nahi dut" kanpainaren antolatzailea

Laida Mugica “Euskaraz besta egin nahi dut” kanpainaren antolatzailea

Udaleku eta barnetegietan ikasitakoa kalean praktikatzea beharrezkoa da, eta horretarako, udan herri guztietan ditugun festak aukera itzela dira. Laida Mugica Kontseiluko kidea da, eta “Euskaraz besta egin nahi dut” kanpainaren antolatzailearekin honi buruz hitz egin du Kikek. Jai batzordeek Ipar Euskal Herriko jaiak antolatzen dituztenean (egitarauak, kartelak, txapelketak, ekitaldiak…) euskara kontutan har dezaten du helburu kanpainak honek. Gainera, festan dagoen jendeak ere euskara erabiltzeko martxan jarritako ekimenak zeintzuk diren kontatu digu Laidak.

Elorrioko Esteñibar nekazaletxea

Elorrioko Esteñibar nekazaletxea

Udan Euskal Herriko txoko guztietan festa giroa izaten da nagusi, baina lasaitasuna bilatzen dutenak ere badira. Horretarako, nekazaletxe ugari ditugu gurean. Horietako askok euskara eta euskal mundua hurbiletik ezagutzeko aukera eskaintzen dio turistari. ‘Tribuaren Berbak’ saioa, adibidez, Mikel Irizarrek eta Fatima Aranzabalek Elorrion duten Esteñibar nekazaletxean izan da. Ostatuaz gain beraien denbora eskaintzeko diote bisitariari, euskaldunekin bizi eta bertoko turismoa ezagutu dezan.

33 ataletan zehar, euskararen inguruko hainbat gai jorratu ondoren, gero arte esateko garaia iritsi da. Datorren ikasturtean, euskarari buruzko istorio eta kontu gehiagorekin bueltatuko da Kike Amonarriz eta ‘Tribuaren Berbak’ saioa ETB1era.

Euskararen Eguna ate joka dugun honetan, 10.000 lagun biltzeko erronka gertuago Facebooken

Larunbat honetan, abenduak 3, Euskararen Nazioarteko Eguna ospatuko da eta gure Facebookeko orrialdean geroz eta gehiago gara. Horregatik eguna heldu aurretik euskaldun guztioi eskerrak eman nahi dizkizuegu Euskararen alde egin duzuen guztiagatik. Erronka izango dugu hizpide gaurko laburpenean, baina beste gai batzuk ere jorratuko ditugu ondorengo lerroetan. Etorriko al zarete gurekin? 🙂

Azken asteotan, abenduaren 3an egingo den Euskararen Egunaren harira, hainbat ekitaldiren berri eman dizuegu Euskaldunok Euskaraz Facebooken, horien artean erronka bat: Euskararen Egunerako 10.000 lagun biltzea orrialdean. Erronkara heltzeko oraindik nahiko urrun bagaude ere, gorakada nabarmena izan da orrian, beraz, ESKERRIK ASKO! 🙂 Asko izan zarete erronkan sinistu duzuenak, eta utzi dituzuen iruzkin guztiak hemen biltzea ezinezkoa bada ere, horietako batzuk bildu nahi izan ditugu.

Elisa Alvarezek, Joseba Orbegoak edo Unai Larrañagak, esaterako, erronka lortuko dugula uste dute, eta Josu Orbek, berriz, norberak bere gogoeta egiteko, ondorengo hitzak uzten zituen: “Momentu honetan 6575 garela ikusten dut baina, zenbatek daukagu euskara nabigatzailearen lehen hizkuntza? Zenbatek daukagu Feisbuka euskaraz? Zenbatek sistema eragilea? Aurrera! Eman pausua!!!”. Juan Luis Ormaetxeak “euskara dela euskaldun egiten gaituena” esaten zigun, eta Patxi Goñik, berriz, hitz eder hauek partekatzen zituen gu guztiokin: “Gu gara euskara gu euskaraz gara”. Eskerrik asko bihotz-bihotzez guztioi eta lortzen ez badugu ere, zuen hitzek eta animoek bete egin gaituztela esan nahi dizuegu.

Euskararen jatorriaren dokumentala, Bernardo Atxaga Anitzelen….

Euskararen Egunarekin jarraituko dugu, izan ere hori abiapuntu hartuta, atzo ETB-1n Hasier Etxeberriaren “Euskararen jatorria: Enigma europar bat” dokumentala estreinatu zen. Dokumentalaren estreinaldiaren kontua aste hasieratik dabil gure orrialdean bueltaka. Liv Lif Tailorrek ikus-entzunezkoaren trailerra partekatu zuen. “Itxura ederra dauka”, gaineratzen zuen. Gaur arratsaldean bertan, gainera, Iban Bilbaok EITB Nahierara Euskara, Enigma europarra dokumentala ikusteko lotura uzten zigun: “Ia noiz dakoten tartetxu bet 😉” esaten zuen. Zuek ere ikus-entzunezkoa ikustera gonbidatzen zaituztegu, euskaldunok belaunaldiz belaunaldi hitzetik hortzera darabiltzagun gaien berri ematen baitigu Hasierrek zuzendutako lan honek.

Eta gaiez aldatuz, gaur gauerako hitzordu bat. Bernardo Atxaga idazle euskaldunaren ibilbide profesionala zein pertsonala gertutik ezagutu nahi izatera, ez galdu Xabier Euzkitzek gidatutako saioa, Bernardo Atxaga Anitzelen egongo baita gaur gauean.

Garazi Weyek “Euskara…atzo, gaur eta beti” izeneko bideoklip eder bat partekatzen zuen Facebookeko orrialdean. BBKKlip txapelketarako egindako bideo bat zela kontatzen zigun. Honen aurrean Azkue Fundazioak ere iruzkina uzten zuen eta aste honetan irabazleak nortzuk diren esango dutela jakinarazten zigun. “Benetan bideo polita!”, gaineratzen zuen. Zorte on ona opa diogu bai Garaziri baita bideoklipean parte hartu duten lagun guztiei ere. Guk ere euskaraz maite zaituztegu!! Hemen duzue bideo oso osorik! Gozatu!

Amaitzeko, asteartean MinoriTB jardunaldi irekia egin zen EITBren Bilboko Egoitzan. Berrikuntzen artean Txio zuzeneko emanaldietan integratzen den jarraipen tresna erabiltzeko aukera izango zela kontatzen genizuen, izan ere, sare sozialetan ere euskera bultzatzea da euskaldun guztion helburua, eta bagoaz, piskanaka, betetzen.

Eta honekin amaiera emango diogu gure gaurko laburpenari. Gogoratu larunbatean euskaldunok hitzordua dugula, Euskararen Eguna ospatuko baita munduko hainbat txokotan. Goio Etxezarragak horman uzten zigun hitz hauekin agurtuko gara. “Heuskara ialgi hadi plazara!. Euskaldunok euskaraz kalean!!!!!!”. Besarkada bat guztioi eta egurra erronkari!! Lortuko dugu eta! 🙂