Tag Archives: Nafarroa

Eskolaren lana euskararen erabilera sustatzeko

‘Tribuaren Berbak’ saioan, eskolak euskararen erabilera indartzeko egiten ari diren lanaz aritu dira Kike Amonarriz eta haren gonbidatuak.

Iaz, milioi erdi pasatxo ikasle izan zen Euskal Herrian, Haur hezkuntzatik hasi, eta Lanbide Heziketaraino. Horietatik, % 51k D ereduan ikasi zuten, euskara hutsez; % 15ek, B ereduan, eredu elebidunean: % 14k A ereduan, euskara irakasgai gisa soilik izanda; eta % 20k erdara hutsez. Datu horiek asko aldatzen dira eremu administratiboaren arabera, ez baita egoera bera EAEn, Nafarroan, eta Ipar Euskal herrian.

Pablo Suberbiola

Pablo Suberbiola Soziolinguistika Klusterreko kideak dio euskararen erabilera oso desberdina dela ereduaren arabera, bai ikasgelan, bai jolaslekuan. Jakina, D ereduan da handiena. Dena dela, nabarmendu du eredu bakoitzeko erabilerak aztertzerakoan kontuan hartu behar dela bakoitzeko ikasleen tipologia oso desberdina dela. Ikasleak bizi diren ingurunean dagoen erabileraren parekoa izango da erabilera bai eskolan, baita handik kanpo ere. Beraz, eskolak erabilera bultzatzeko zer hobetu badu ere, beste sektore batzuetan askoz gehiago dago hobetzeko.

Nola lor daiteke euskara eskolako hizkuntza izatetik bizitzako hizkuntza izatera heltzea? Jasone Aldekoa Hezkuntza Berriztatzeko aholkulariak azaldu du Ulibarri programarekin ari direla lanean arlo horretan. Helburua da nerabeak izatea euren hizkuntza hautuaren jabe. Horretarako, ordea, ezinbestekoa da familiaren atxikimendua, hor egiten delako hizkuntzaren erabilera intimoa. Bestalde, ezinbestekoa da aisialdiko jarduera guneen lana.

Ikasleei eurei ere galdetu die Kikek, eta, haien hitzetan, beharrezkoa dela euskaraz eskaintza handiagoa izatea entretenitzeko; eskolatik kanpo ere erabil dezaketela sumatu behar dute. Hau da, euskarak erakargarri izan behar du eurentzat.

Eskola asko ari dira saiatzen paper gaineko teoriak praktikara eramaten. Gasteizko Koldo Mitxelena institutuan izan da, hasteko, Amonarriz. Bertako arduradunek esan diotenez, “euskaraz gero eta gehiago dakite, baina gero eta gutxiago erabiltzen dute”. Oso gazte direnean asko hitz egiten dute, baina handitzen doazen heinean, galtzen doaz. Horregatik, euskararen erabilera sustatzeko lan handia egiten dute, eta eustea lortzen dute.

Hernaniko Inmakulada kristau eskolan % 10 baino ez dira euskaldunak. Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntzako lehen zikloan D eredua dute ezarrita, baina DBHn B eredua dute, etorkin ugari matrikulatzen baitzaie maila horietan. Ikasgela barruan eta kanpoan euskaraz aritzen dira HHn eta LHn; DBHn, berriz, gaztelaniaz. Hernaniko Dobera euskara taldekoekin lankidetzan, egitasmoak gauzatzen dituzte aisialdian euskararen erabilera sustatzeko. Zeregin nagusitzat dute euskararen gaineko sentimendua eta motibazioa sortzea, “horren atzetik etorriko delako erabiltzeko grina”.

Tolosako Laskorain ikastetxean % 96 aritzen dira euskaraz gelan eta jolastokian. 80ko hamarkadan, berriz, egoera bestelakoa zen; garapen horretan lan izugarria egin du “Euskaraz Bizi” planak. Helburu nagusiak dira hitz egitea, errotzea eta adin desberdinetara iristea. Adinak kontuan hartuta, HHn eta LHn lortu nahi dute ikasleek eskolan eraikitzea harreman sare euskalduna. Horretarako, ezinbesteko laguntzailea da Argitxo iratxoa. LHko 2. Eta 3. zikloetan, ikasleek berezko duen lehiako eta jolaserako joerei heltzen zaie; eta DBHn ikasleei gogorarazi nahi diete zein garrantzitsua den euskaraz bizitzea.

Ani Kostera

Kanboko Xalbador ikastegian 317 ikasle dituzte. Barnealdeko herrietatik datozenek, etxean euskaraz aritzeko aukera izaten omen dute; kostaldekoek, berriz, gutxiago. Lehen ikasgela barruan zein kanpoan arraroa zen ikasleek komentarioren bat frantsesez egitea. Gaur egun, ordea ez. Beraz, berreskuratze lan horretan, eskolak funtzio publikoa du. Gainera, euren gain hartzen dute ikasleei euskararen etorkizuna euren eskuetan dagoela ikustarazteko ardura. Kontzientzia hori landu behar dute gurasoekin eta haurrekin. Dena den, ikastetxeko arduradunek adierazi dute ofizialtasuna lortzeak gauzak asko erraztuko lituzkeela.

Nafarroan, legea aldatzeak D eredua zabaltzeko aukera gehiago emango du datorren ikasturtetik aurrera. Hori pozgarria da Sortzenen arabera, baina arazo batzuk gainditzeko beharra dago oraindik ere. PAI programa ezartzeak (ingeles ordu gehiago sartzeko) kalte egin dio euskarari. Gainera, hiztun kopuruak gora egin du, baina erabilerak, ordea, ez. ETB3 bertan ezin ikusi izanak eragin handia izan du, marrazki bizidunak euskaraz ezin ikusita, euskaraz zegoen esparru bat galdu baita. Sortzenek ikasleen erabilera sustatzeko egiten du lan, normalean familiak erdaldunak direlako, eta gaztelaniaz hitz egiteko joera dutelako.

Jasone cenoz

Jasone Cenoz EHUko katedradunak dio hizkuntza akademikoa lantzea beharrezkoa dela, eta eskolak lan hori egiten duela. Dena dela, nabarmendu du euskara eguneroko bizitzako hizkuntza bihurtu behar dugula. Bestalde, eleaniztasunaren garrantzia ere azpimarratu du: “Euskara babestu behar da, eta gehiena euskaraz egin behar da, baina beste hizkuntzak ere landu behar dira, beharrezkoak direlako”.

Saioa amaitzeko, Irungo Berritzeguneko Iñaki Biainengana jo du Amonarrizek. Haren hitzetan, eskola euskararen arnasgunea da, eta lan handia egin dezake, baina ezin du bakarrik egin. Beste “hanka” batzuk behar ditu: familia, aisialdiko eskaintza eta hedabideak. “Euskara erabiltzen jarraitzea nahi badugu, euskararen aldeko jarrera modu sistematikoan lantzen hasi beharko ginateke”, esan du. Gainera, familiei dagokienez, garrantzitsua da umeei transmititzea euskara erabiltzeko ohitura. “Erakutsi behar zaie euskara ongi ikastea inbertsio garrantzitsua dela etorkizunean lan munduan integratzeko eta sozializatzeko”.

Urtetan eskolaren bizkar gainean ipini da euskalduntzearen erantzukizuna. Irakasteari, ikasleen ezagutza-multzoa handitzeari, euskararen gaineko trebetasun-maila ere areagotzea eskatu zaio. Hiztun osoak sortzeko, ordea, gizarte osoa da beharrezkoa. Bizkar-zorroa elkarbanatuta aiseago eramaten dela zama, alegia.

Gurasoen ilusioari esker, euskara bizirik da Nafarroa ekialdean

Leave a reply

Euskal Herriaren “ekialde urrunera” jo du Kike Amonarrizek ‘Tribuaren Berbak’ saioan: misterioz beteta dagoen Nafarroako Pirinioetara. Eskualde berezia da, klima gogorrekoa. Elurrak eta hotzak luze jotzen dute bertan, eta horrek eragina izan du bertako jendearen bizimoduan, baita darabilten hizkuntzan ere.

Hiru bailara ezagutu ditu Amonarrizek: Erronkaribar, Zaraitzu eta Aezkoa. Ibar horietan, euskarak bilakaera ezberdina izan du. Aezkoak bere euskara bereziari eutsi dio, baina, zoritxarrez, Zaraitzun eta Erronkarin galdu egin ziren bertako euskalkiak.

Fidela Bernat

Erronkaribarren egin dute lehen geldialdia. Zazpi udalerrik osatzen dute bailara, eta, bertan, 1.500 pertsona eskas bizi dira. 1991n hil zen erronkarieraz hitz egiten zuen azken hiztuna, Fidela Bernat, baina horrek ez du esan nahi euskara bertan desagertuta dagoenik.

David Lalana

Dabid Lalana euskara teknikariaren hitzetan, Erronkaribarreko biztanleen % 16 dira euskal hiztunak; guztira, 250 bat herritar. izan ere, bertan, “bizpahiru belaunaldi nahikoak izan ziren euskararen arrastoa desagertzeko”

Julian Gaiarre

Julian Gaiarre tenor handiak ezagutarazi ditu inork baino gehiago bere herria eta ibarraren izenak. Euskal hiztuna zen, Gaiarre bere belaunaldiko auzoak bezala, eta Europan barna ibiliagatik, ez zuen ahaztu bere ama hizkuntza, erronkariera. Horren froga dira, bere izeba Juanari bidalitako gutunak.

Emakumeak izan ziren erronkariera gorde zutenak. Askok bizibidea ateratzeko Maulera jo zuten espartin industrian lan egitera. Jakina, zuberotarrekin euskaraz egiten zuten, ezin bestela izan. Enarak esaten zieten emakume haiei.

Alberto Angos

Bitxikeria gisa, Amonarrizek Alberto Angos elkarrizketatu du, erronkarierak duen aditu handienetako bat. Ez da ordea, ez filologoa, ez soziolinguista. Barakaldoko soldatzailea da, eta haren abizenaren jatorria bilatu nahian, inguru harekin eta bertako euskararekin egin zuen topo. Hiru liburu argitaratu ditu erronkarieraren gramatikari eta hiztegiari buruz.

Joan den mendearen azken hamarkadan ekin zitzaion berreskurapenari, eta Lalanaren arabera, “oso urte emankorrak izan ziren”. D eredua ezartzea lortu zuten orduan, eta hori ezinbestekoa izan zen. Gainera, garrantzitsua izan zen euskaltegien, Kebenko kultur elkartearen eta euskara zerbitzuaren lana. Gaur egun, ikasle gehienak D ereduan matrikulatuta daude.

Erronkariko D ereduko haurretako batzuk

Dena den, haur horiek erronkarierako hitz gutxi jaso dute. Alabaina, inguru hartako persona heldu erdaldunek bertako euskarako hainbat hitz erabiltzen dute, euren gaztelanian barneratu zituztelako.

Zaraitzu ibarrera jo du ondoren Amonarrizek. Bederatzi udalerrik osatzen dute bailara, eta 1.500 pasa biztanle bizi da bertan. Zaraitzuera galdu zen, baina Erronkaribarren bezala, inguru horretan ere euskarak bizirik jarraitzen du. Hiztun gehixeago dago, euskara hamarkada batzuk gehiagoz mantentzea lortu baitzuten, eta bertako biztanleek hango euskalkiko hainbat ele gordetzen dute oraindik.

‘Gartxot’ filmeko irudi bat

Itzaltzu herri txikia da, Gartxoten kondairari esker da ezaguna, batik bat. Biztanle gutxi dira, baina bertako lau umeak euskal hiztunak dira. Haiek dira azken 100 urteetan jaio diren lehen euskaldunak.

Zaraitzuko txokoez gozatu ostean, Aezkoara jo du Kikek. Bederatzi udalerrik osatzen dute Ibarra, eta biztanleak ez dira milara iristen. Baina ibar horrek badu berezitasun bat: Erronkarin eta Zaraitzun ez bezala, ibar honetan aetzek euskara bizirik mantendu dute. Oraindik badira aezkeraz egiten duten zaharrak, baita hauen ahotik ibarreko euskara berezia ikasi duten gazteak ere.

Juan Karlos Etxegoien, ‘Xamar’

Juan Karlos Etxegoien Xamar irakaslearen iritziz, agian, Erronkaribar eta Zaraitzu izan direlako erdararen mugak “atxiki diote euskarari hobeki” bertan, beste bi bailaren babesean, alegia. Dena den, aezkera mantentzeko lan egin beharra dago, eta horretan dihardu Zerika taldeak. Euskal hiztun gehienak adinekoak dira, eta Ion Retegi taldeko kidearen hitzetan, zahar haiekin biltzen dira, “gazteengan arrasto bat gelditzeko”. Izan ere, ezinbestekoa da eragin hori izatea euskalkiak iraun dezan.

Euskal Herriaren sortaldean euskara lozorrotik ateratzen ari da, eta horren lekuko izan da ‘Tribuaren Berbak’. Ikusi saioa osorik EITB Nahieranen.

“Korrika badator!”: ‘Tribuaren Berbak’ ere, Korrika

Leave a reply

Remigio Mendibururen lekukoa San Telmon

19. Korrika abiatzear den honetan, euskararen aldeko ekimen erraldoia hartu du abiapuntu “Tribuaren Berbak” saioak. 40.000 kilometro eskas egin ditu orain arte Euskal Herrian herriz herri, munduaren zirkunferentziari bira emateko lain! Aurten, beste 2.500 kilometro egingo ditu Urepeletik Bilbora.

Hasieratik hasteko, Donostiako San Telmo museora jo du Kike Amonarrizek, bertan baitute, ondo gordeta, Remigio Mendiburuk egindako lehen lekukoa. AEk-k dohaintzan utzi zion museoari 1999an, eta 2011z geroztik dago ikusgai museo ezagun horretako erakusketa iraunkorrean. Tenperatura, hezetasuna eta argia ongi kontrolatuta dauzkate, onddorik eta antzerakorik ager ez dadin, eta, beraz, zaharberritzera irits ez dadin.

Juan Gorriti

Mendiburuk egindako lekuko haren ideia Juan Gorriti artistak eman zion: motrailu baten makilaren itxura ematekoa, alegia. Oraingo lekukoa Gorritik egina da, aurrekoaren ereduari jarraiki. Artistak Amonarrizi esan dio “gure herriaren historia plasmatzen” duela lekukoak, eta, horregatik, ez du nahi hori garbitzerik, bertan bildutako malkoak, izerdia, euria, izotza eta abar mantendu egin behar direlako. Mendibururen lekukoa, esan bezala, San Telmon dago; Gorritiri, ordea, berea beti jendearen esku artean egotea gustatuko litzaioke.

Amets Arzallus

18. Korrikaren lekukoa eraman zuen azken persona izan zen Amets Arzallus bertsolaria. Hark idatzi zuen lekukoak barruan zeraman mezua, eta Baionako plazan hura irakurtzea ohore handia izan zen beretzat. “Korrikak badu zerbait magikoa, euskaldunon bizipoza sentiarazten eta zabaltzen duelako”. Horregatik, egun hartan bizipoz hori guztia bere gorputzean kontzentratuta sentitu zuen bertsolariak. “Euskaldun bati egin dakiokeen opari politenetakoa da”, adierazi du.

Kike Amonarriz eta Edurne Brouard

Amonarriz, Lekeitiora joan da Edurne Brouardekin hitz egitera. Orain arte Korrikaren koordinatzaile izandakoak Oñatitik Bilbora joan zen lehen Korrika gogoratu du, 1980. urtean. Elurpean eta euripean aritu ziren, baina hala ere, jende andana bildu zuten, eta, beraz, mantendu beharra zegoela erabaki zuten.

Kike Amonarriz eta Asier Amondo

Izan ere, euskararen aldeko ekintza nagusietakoa da, baina helburu ekonomikoa ere badu. Asier Amondo egungo koordinatzaileak azpimarratu du oraindik euskaltegiak ez daudela normalizatuta, eta Korrikak biltzen duen dirua beharrezkoa zaiela, bereziki Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian. Dena den, aipatu du beretzat helburu polita litzatekeela aurtengorako “euskahaldun kontzeptu gisa gelditzea”, ahalduntzeak ekarriko bailuke indarrak metatzea euskararen inguruan, auzolanean eta elkarlanean.

Xabier Amuriza eta Kike Amonarriz

Akelarre, Egan, Gozategi, Oskorri, Esne Beltza, Gose, Tapia eta Leturia, Fermin Muguruza… Musikari ugarik izan dute Korrikako kanta egitearen ardura, baina lehena, lehen abestiaren egilea, Xabier Amuriza izan zen. “Zuek ere esan bai euskarari” zuen izena, eta “arrapaladan” egin behar izan zuen. Egun batetik bestera egiteko ardura eman zioten, eta Lopategiren doinua, bertso pare bat eta lelo bat egokitu zituen horretarako. Amurizaren hitzetan, kanta garrantzitsua da, “identifikazio handia eta nortasuna ematen diolako kanpainari”.

Kike Amonarriz eta Andoni Seijo

Bi urtean behin izaten da, eta hamar eguneko iraupena izaten du, baina azpiegitura lan izugarria behar du Korrikak. Andoni Seijo “Ibilbide” taldeko kidea elkarrizketatu du Amonarrizek. 16 pertsona ibiltzen dira egunero lanean 2 furgonetatan. Ibilgailuak gasolina hartzeko baino ez dira geratzen, baina lan-taldeko kideek araututa daukate egunean otordu bero bat eserita egitea, erritmoari ongi eutsi ahal izateko.
Lekuetara puntual iristeko, aldez aurretik lan handia egiten dute, eta batez besteko bat dute ezarrita: kilometroko 6 minutu. Seijok aipatu du barru-poz izugarria eragiten diela toki batera iritsi eta jende andana zain dutela ikusteak, baina are gehiago hunkitzen dira zenbait lekutan, persona gutxiago badira ere, horiek ahalegin osoa egiten ikusita.

Itziar Elejalde, Alizia Iribarren eta Kike Amonarriz

Hori gertatzen da, esaterako, Nafarroako Erriberan. 1.715. kilometroan, Tuteran, topatu ditu Kikek Alizia Iribarren Nafarroako AEK-ren koordinatzailea eta Itziar Elejalde Korrikaren batzordeko kidea. Euren hitzetan, Korrikak laguntza handia ematen dio inguru hartako euskarari, “ilusio handia pizten duelako euskaltzale eta euskaldunen artean”. Gainera, orain arte euskarara hurbildu ez den jendeak ikusten du euskaraz ongi pasa daitekeela jai-giroan. Bestalde, dirua ekartzen du, baina, batez ere, euskara ikusarazi egiten du, eta horrek “hurrengo 2 urtetarako pilak kargatzen” laguntzen die.

19. Korrika Urepelen abiatuko da, eta bertan, sorburuan, amaitu nahi izan dute “Tribuaren berbak” saioa. Adur euskara taldeko Xan Airerekin eta Karine Etxeberrirekin elkartu da Kike bertako plazan, 0 kilometroa egongo den lekuan. 320 biztanle inguru dira, eta lan handia izaten ari da guztia antolatzea, baina “emozio handiz” egin dute. Korrika ez da bertatik sekula igaro, eta, beraz, lorpen handia izan da abiapuntu izatea.

Karine Etxeberri eta Xan Aire

Eskuz esku igaroko da Korrikaren lekukoa datozen egunetan, eta esku horiek lotuko dituzte kate trinkoz Urepel eta Bilbo. Etenik ez duen katea izango da, eta “Tribuaren Berbak” saioak ere izan nahi izan du kate horretako begi.
Hemen duzue, osorik, “Korrika badator” saioa, EITB Nahieranen.

Nafarroako euskararen egoera aztertuz, ‘Tribuaren Berbak’ saioan

Leave a reply

Euskarak Nafarroan bizi duen egoera aztertu du ‘Tribuaren Berbak‘ saioak aste honetan ETB1en. Datuak orokorrean hartuta, gaur egun, Nafarroan 645 mila biztanle bizi dira eta horietatik %12 dira euskaldunak.

Hizkuntza eremuak Nafarroan

Baina egoera ongi ulertzeko, lehenik eta behin, legeari begiratu diote Kike Amonarrizek gidatzen duen saioan. Izan ere, 1986ko Euskararen Foru Legeak Nafarroa hiru eremu linguistikotan banatu zuen:

– Eremu euskaldunean euskara hizkuntza ofiziala da, eta biztanleriaren % 59 da elebiduna.
– Eremu mistoan euskara ez da ofiziala, baina hainbat eskubide ditu. Bertako biztanleriaren % 10 elebiduna da.
– Eta eremu ez-euskaldunean euskara ez da ofiziala eta ez du inolako eskubiderik. Biztanleriaren %2 bakarrik da elebiduna.

Horrez gainera, Nafarroako eskoletan zortzi hizkuntza eredu daudela gogorarazi behar da. Duela gutxi arte ohikoak ziren lau ereduak:

– A eredua: Irakaskuntza gaztelaniaz da eta euskara eta ingelesa irakasgai ditu.
– B eredua: Zikloaren arabera, gai batzuk euskaraz ematen dira eta beste batzuk gaztelaniaz. Ingelesa irakasgai bezala ematen da.
– D eredua: Irakaskuntza osorik euskaraz ematen da, gaztelania eta ingeleseko irakasgaiak izan ezik.
– G eredua: Ez da euskara ematen.

Hauei gehitu behar zaie, ingelesa bultzatzeko asmoarekin, azken ikasturteetan sortu dituzten beste lau ereduak: British, TIL, TIL-A eta TIL-D. Hauetan, ereduaren arabera, ikasketen portzentaje bat ingelesez egiten da.

Paula Kasares, Iruritako euskara teknikaria

Egoera honek eragina du noski, euskararen irakaskuntzan eta hedapenean. Paula Kasaresekin, Iruritako euskara teknikariarekin, eremu euskaldunaren egoerari buruz aritu da Kike. Berak azaldu duenez, eremu euskaldunean Nafarroako biztanleen %10 inguru bizi da. Orokorrean herri txikiak dira, 10.000 biztanlera iristen ez direnak, eta gehienek 1.000 biztanletik behera dituzte.

Horrez gainera, errealitate soziolinguistiko ezberdinak dituzten herriak direla dio. Batzuetan biztanleriaren %100 da euskalduna eta beste batzuetan portzentaje hori askoz txikiagoa da. Hala ere, azken urte hauetan, orokorrean, euskararen egoerak hobera egin duela aitortzen du.

Tokiko administrazioan eta hezkuntzan euskara nahikoa bermatuta badute ere, gabezien artean aipatu ditu osasun arloan eta merkataritzan hizkuntzak duen egoera.

Eremu mistora salto eginez, Erronkarin egin du geldialdia saioak. Han, duela hamarkada batzuk, erronkarieraz hitz egiten zen. Baina, 1991. urtean, Fidela Bernat erronkarieraz ziharduen azken hiztuna hil zenean, haren euskalkia ere desagertu egin zen. Hala ere, euskara ez da Erronkaritik desagertu, justu kontrakoa, azken urteotan indarberritu egin da.

Koldo Colomo, Gareseko euskara teknikaria

Euskarak eremu mistoan orokorrean daukan egoera ikertzeko Koldo Colomorekin, Gareseko teknikariarekin aritu dira hizketan. Bere hitzetan, eremu misto osoan antzerakoa da egoera. Legeari dagokionez, inguru honetan euskara ez da ofiziala, baina euskal hiztunek badituzte eskubide batzuk: euskaraz ikasi ahal izatea edota administrazioarekin hizkuntza hori erabili ahal izatea. Ondoren, neurri batean betetzen dira eskubide horiek, askotan, administrazioak dituen baliabideen arabera.

Konkretuki Gareseko euskarari buruz galdetuta, ostera, XIX. mende erdian galdu zela familiako transmisioa dio Colomok, nahiz eta XX. mende hasieran euskaldun nagusiren bat topatu zitekeen Obanosen edo Utergan, adibidez. Horrez gainera, euskararen arrasto ugari, hitz ugari, gelditu dira erdaraz hitz egitean ere: zaborra, bigurria, hondarra, laia, area…

Itziar eta Arantxa, Lodosako ikastolako irakasleak

Amaitzeko, eremu ez euskaldunean 157 udalerri daude. Lodosako Ibaialde ikastolako Itziar Aizpeolea eta Arantxa Ariz irakasleek azaldu diote ‘Tribuaren Berbak’ saioari inguru hartako egoera. Euskaraz ikasteari dagokionez, ikastolan soilik dago aukera hori. Eskola publikoetan B eredua ematen dute, baina ez omen da haur asko joaten. Eta DBHra iristen direnean Lizarra aldera jotzea beste erremediorik ez dute izango. Euren ikastolan, adibidez, 62 ikasle dituzte eta zazpi herritatik joaten dira haurrak ikastera: Lodosa, Mendabia, Sartaguda, Andosilla, San Adrian, Pradejón (Errioxa) eta Alcanadre (Errioxa).

Kaleetan, aldiz, euskara gutxi entzuten den arren, gero eta espazio gehiago egiten dela diote. Eta horrek aurrera jarraitzeko ilusioa ematen omen die.

Juan Cruz Lakasta, Euskalerria irratia

Hizkuntza eremuak alde batera utzita, euskararen aldeko mugimendu ugari daude Nafarroan ere. Euskalerria Irratia da horietako bat. Euskara hutsean emititzen dute 91.4an eta, Juan Kruz Lakasta kazetariak kontatu duenez, lizentziak berritzeko arazoak izan dituen arren, eta Nafarroako Gobernuaren aldetik diru-laguntzarik jasotzen ez duen arren, aurrera jarraitzen dute.