Tag Archives: umorea

Euskaraz ba al dago umorerik?

Umorea gai hartuta ibili da aste honetan ‘Tribuaren Berbak’ ETB1eko saioa. Herrialde eta hizkuntza ezberdinetan umorea ezberdina ote den jakin nahi izan du Kike Amonarrizek gidatzen saioak.

Uxoa Anduaga soziologoa

Uxoa Anduaga soziologoa

Lehendabizi, umorea zer den argitu behar dela eta, umoreari buruz tesia egiten ari den Uxoa Anduagarekin hitz egin du. Umorearen ezaugarriak hiru direla argitu du Uxoak. Lehendabizi fenomeno soziala izan behar du (arraroa da pertsona bat bakarrik, bestelako arrazoirik gabe, barre egiten ikustea). Bestetik, hauslea izan behar du; hau da, normala denaren eta ez denaren arteko haustura suposatzen du umoreak. Eta azkenik, umoreak atsegingarria izan behar du, bestela ez baita umorea.

Bestalde, umorea egitean ohikoa izaten da norberaren taldea normala edo orekatua dela iradokitzea; eta besteen taldeak normalak ez direla adierazten da. Hala gertatzen da hainbat talde sozialei buruzko txisteak egiten direnean; hala nola, bilbotarrei buruzkoak, giputxiei buruzkoak, baserritarrei buruzkoak, Lepekoei buruzkoak, eta abar.

Horri lotuta, euskaldunok serioak garela esaten da normalean. Eta Uxoaren hitzetan XIX. mendean Espainian euskaldunei buruz sortu zituzten txisteei esker da irudi hori, hein batean. Baina orokorrean ez da horrela eta horren adibide dira inauteriak edo bertsolaritzako pasarte asko adibidez.

Tradiziozko euskal umorearen adibideetako bat Pernando Amezketarra dugu. Milaka pasarte barregarri utzi zituen 1764an Amezketan jaio zen Fernando Bengoetxea Altunak. Ahoz aho transmititu ziren Gregorio Mujikak jaso eta idatzi zituen arte. Euskal umorearen antologian gordeta daude, baina tamalez euskal literaturan ez dugu horrelako adibide asko.

Xebastian Lizaso

Xebastian Lizaso

Bertsolaritzan ere asko jokatu izan da umorearekin. Lazkao Txiki, Mattin, Mitxelena bezalako bertsolarietan umorea finkatu zela adierazi dio Kike Amonarrizi Xebastian Lizasok. Eta gaur egun galtzen ari ote den galdetuta, Xebastianek dio gizartean, orokorrean, hizkuntza ohiturak aldatzen ari direla. Alegia, duela urte batzuk, herri txikietan ohikoa zen elkarri minik egin gabe umore ukituarekin adarra jotzea eta gaur egun galtzen ari dela hori. Baina oraindik ere bertsolaritzan esanahi biko hitzak, ziriak eta adarra jotzeak badutela bere lekua.

Aitziber Garmendia eta Iker Galartza

Aitziber Garmendia eta Iker Galartza

Gaur egun, telebista saioetan eta antzerkian umorea euskaraz egiten da eta horren eragileetako bi dira Aitziber Garmendia eta Iker Galartza. ‘Kontrako Eztarria‘, ‘Hau ez da Finlandia’ eta ‘Wazemank’ saioetan, adibidez, presentzia handia du edota izan du umoreak. Baita antzerkian ere: ‘Ondoko hilobiko gizona‘ antzezlanarekin batera eta bestera dabiltza. Txiki txikitatik ‘pailazokerietan eta tontoarena egiten’ aritu izan direla esaten dute biek. Eta euren antzezlanetan baten bat barrezka hasi eta mareatu edo konorterik gabe gelditu izan dela ere aitortu diote Kike Amonarrizi.

Felix Zubia medikua

Felix Zubia medikua

Baina orokorrean, barre egitea osasunarentzako oso ona dela frogatu du ‘Tribuaren Berbak’ saioak. Felix Zubia medikuaren hitzetan honako onura hauek ekartzen ditu: tentsioa jaisten du, bihotzari on egiten dio, giharrak indartzen ditu (abdominalak egitea bezalakoa da), defentsak indartzen ditu (infekzioen aurka eragiten du) eta gaixotasun auto-inmuneentzat ere osasungarria da.

Beraz, egin dezagun barre, zeren eta barre egiteak bizitza luzatzen omen du edota, gutxienez, biziko ditugun egunak kalitate handiagoz bizi ditzagun lortuko dugu.

Saio osoa ikusi:

Nork dio euskaldunok ez dugula umorerik?

Duela gutxi jakin dugu zozoa eta belea adiskidetu direla, eta, hori gutxi balitz, mundu osoan ezaguna egin den “Gangnam style” abestiaren dantzaria, Ipar Koreako mandatariaren anaia dela esan digute hor nonbait. Bai, txantxetan ari gara, baina kokoteraino gaude euskaldunok umorerik ez dugula diotenekin. Ez jakin horiek isiltzeko asmoz, eta euskara defentzatzeko helburuarekin, gaur euskaldunok umorea badugula frogatzen duen webgune baten berri emango dizuegu. Eta zuk, ba al duzu umorerik? : -)

Argazkia: Izparringia.net

Argazkia: Izparringia.net

Sarean kuxkuxean aritu gara, eta hara! Euskara eta umorea eskutik doazen webgune dibertigarri batekin egin dugu topo: Izparringia. Ziur asko zuetariko askok ezagutuko duzue orrialdea, baina Euskararen blog honetan, euskararekin zer ikusia duen guztia biltzea gustoko dugunez, euskal herritarroi wegune honen berri ematea otu zaigu. Izparringia.net umorea oinarri duen euskarazko orrialde digitala da. Hori bai, argitaratutako berri, albiste, artikulu, dokumentu, bideo edo dena delakoak ez du zertan bat etorri  behar errealitatearekin.

Hemen dituzue Izparrigia webguneko adibide gutxi batzuk:

Baionan esertzeagatik ordainduko da

Baionako udalak herriko parke batean txanponekin dabilen bankua instalatu zuen martxoan eta emaitzak ikusita, herri guztiko bankuak sistema honekin hornitzea erabaki du. Bankuak, 1 €ko txanpona sartu, eta 10 minutuz arantza metalikoak erretiratzen ditu. Denbora igarotakoan, arantza edo eztenak kolpe batez ateratzen dira, eta lehengo lekura itzuli. (irakurri artikulu osoa).

Euskara ez dator dogon hizkuntzatik, Venusetik dator

Rick Gómez eta Josheba La Carrá Euskal Herriko Unibertsitateko Guardiako Filologoen Saileko irakasleen arabera euskara ez dator dogon hizkuntzatik, Venus edo Artizar planetan du sorburua. Ikerlari biek IZPARRINGIAri adierazi diotenez, laster argitaratuko duten lan batek behin betiko argituko du gaur bertara arte mundua irrikitan izan duen misterioa: euskararen -eta euskaldunon- jatorria. (Irakurri artikulo osoa).

Ratzinger Euskal Herrira erretiratu da

“Vatikanotik hurbilegi” zegoelakoan, Joseph Ratzinger aita santu ohiak Castelgandolfoko egoitza utzi eta Euskal Herrian hartu du erretiroa, Izparringiak jakin ahal izan duenez. (Irakurri artikulu osoa ).

Argazkia: izparringia.net/

Argazkia: izparringia.net

Barcenas euskalduna?

Izparringiako ikerketa taldeak jakin duenez, Luis Fernandez (@Luistxo), euskal interneteko guru eta Codesyntaxeko kideak, zenbait euskal sarelarirengandik diruz betetako kartazalak jaso ditu, Umap-eko rankingeko postu gorenetan azaltzearen truke (twitterlari euskaldunen jarduna jaso eta filtratzen duen erreminta da Umap). (Irakurri artikulu osoa).

Baionan esertzeagatik ordainduko da

Baionako udalak herriko parke batean txanponekin dabilen bankua instalatu zuen martxoan eta emaitzak ikusita, herri guztiko bankuak sistema honekin hornitzea erabaki du. Bankuak, 1 €ko txanpona sartu, eta 10 minutuz arantza metalikoak erretiratzen ditu. (Irakurri artikulu osoa).

Hauek adibideak besterik ez dira. Albiste mundialak partekatzen dituzte aipatu webgunean, beraz, ondo pasatu nahi izatera, eta umorea euskaraz irakurri nahi izatera, badakizu. Beste toki edo webgunerik ezagutzen al duzu? Hala bada, Euskaren blog honetan edo Euskaldunok Euskaraz Facebook orrian aipa dezakezu. GORA EUSKAL UMOREA!!!