Category Archives: Laiotza

Bankiaren babarrunak

Bankiaren gaineko albisteek, aurreko batean, Bizirik saioaren grabazio batean (aurki ETB-1en!) gertatutakoa gogorarazi didate.

babarrunak

Tolosako babarrunen gainean ari ginen Bidaniko baserri baten atarian. 50-60 urte arteko lau lagun, 35eko ni, eta 92 urteko amona. Aurkezlea baldar xamarra izaki, esku artean zituen babarrun aleetako batzuk lurrera erori, eta konturatzerako, hantxe makurtu ez zaigu ba amona ale horiek biltzera? Lau ale berreskuratzea lortu zuela, eta lau urteko kalbarioa saihestu zuela. Huraxe bota zigun, beharrik ez zegoela esan genionean. Felixak baino sasoi hobea genuen guk, bai, baina ardura, harek gehiago, bistan da.

Arrazoirik ez du faltako garai bateko esaerak. Orduan hala pentsatuko zuten, babarrun ale horiek galtzea, gehiegizko luxua zela, eta guztiak heltzera bidean jarri behar zirela, bai ala bai. Gaur egun, ordea, babarrunak behar bezela zaindu ez dituzten horiek, ez dute ezer askorik egin gu inpernuko sutik libratzeko, baina besteoi bai, besteoi kalbario ederra jarri digute ! Besteon jatekoarekin jokatu, eta gainera, estropizioa ikusita, besteak makurtzeko zain geratu…

Bejondeizula, Felixa !

“El euskera está en el congelador”

Paradoxa, kasualitatea edo metafora kapritxosoa. Sistema informatikoa jausi egin dela eta duela 30 urteko molde berdinean aritu behar izan du goizean Euskadi Irratiak. Juxtu noiz eta euskeraren egunean. Gaurko efemeriderako baliagarriak diren bi gogoeta, beste hainbeste iragarkirekin lotutakoak, ekarri dizkit burura gertakariak.

munduoro copy

1.- Gurasoak erdera hutsean entzun eta jolasterakoan aita-amen elkarrizketak hitzez hitz errepikatzen dituen umearena bata. Euriborra kongeladorean omen dago.  Egunak joan egunak etorri, umeen antzera guk ere iragarkia hitzez hitz ikasteraino ematen dute iragarkia. Oraindik ere transmisioa bermatu nahi badugu sendi barruan euskeraz aritzea zein beharrezkoa den gogoratu beharrekoa den seinale. Bada beraz zer hobeturik.

2.- Eusko Jaurlaritzarena da bestea: Bakarren batekin erderaz hitz egiten hasi, eta solaskidea euskal hiztuna dela jabetzearekin batera, leloarena nola egin duen ohartzen den euskaldunarena. “Munduoro euskaraz” leloaren gaztelerazko itzulpena gehitzen dio ondoren ahots goxoak: “Abierto al mundo”. Horra bigarren hausnarketa: Euskera hutsean aritzen den irratiko entzuleak euskal hiztuna behar duela kontutan hartuta, benetan beharrezkoa al da itzulpena gehitzea? Zeinen zorrotz betetzen dugun legea, zeinen mimo handiz zaintzen dugun bi hizkuntza ofizialen arteko oreka testuinguru jakin batzuetan. Gaztelerari diogun begirune bera nahiko nuke euskerarentzat askotan. Euskerazko itzulpenaz “ahaztu” den iragarkirik entzuten ez dudan egunean, orduan behar bada ez dit hainbeste minik egingo gaztelerazko gehigarriak. Ordura arte, euriboarraren antzera ere, euskerak kongeladorean jarraituko du.

ETAren aldeko segapotoa

Aste Nagusia amaitu den honetan, lasai aski aipa dezaket… Behar bada ez, ez bait naiz Entzutegi Nazionaleko itzultzaileetaz gehiegi fido.. Baina bota beharra daukat, bestela ez bait naiz lasai geratuko: nire segapotoa ETAren aldekoa da.

txozna

Mezu bat idazterakoan, esaldi baten bi zati “eta” batez elkartu nahi ditudan aldiro, telefonoak berak hizki larriz idazten du, organization-en siglak mezura ekarriz. Ez du besterik onartzen. Hizki larriz idazten du berez hizki txikiz beharko lukeena. Eta hizki larria, teknologia berriek ezarritako arauan, garraxi egiterakoan erabiltzen den hizki mota bada, hortxe deiadarra. Guztia da ETA. Basagoitiren sindrome bera du, alegia. Dena delakoak beti du sorburu eta beti helmuga erakunde horretan. Popularren buruak (non geratu ote da Iturgaitz, harekin sikiera parre pixka bat egiten genuen tarteka!) eragiten didan amorru bera eragiten dit nire telefonoak, atzera egin eta esaldia berridaztera behartzen nauen aldiro.

Jabea euskaldun petoa izanda ere, segapotoak ez du euskerarik ikasi artean. Eta hori, talde armatuak onik ekarri badu, euskeraren zabaltzea izan denik. Ez dira alperrik harekin lotutakoan zenbait espainiarrek dakizkiten euskerazko hitz bakarrak: talde, zulo, zutabe… Lexikoarekin nahiko ez, eta gramatikarekin ere ausartu dira. Atzizkiekin hasita, ordea, bakarren batek argitu beharko lieke –tarrek toki jatorria adierazten duela, eta –kide erabili beharko luketela. Zuzentzailea haiek ere behar dutela, alegia.

Konponbiderik baduela aipatuko dit bakarren batek: zuzentzailea indargabetu, eta kitto! Baina ez ba… zertan aldatu behar dut nik berez baliagarria edo erabilgarri zaidan tresna bat. Zein puntura arte, alegia, baldintzatu behar du bestearen nahiak nire egunerokoa. Zein puntura arte erabaki ahal du epaile batek nire aisia non eman behar dudan. Polizi txosten batek erabaki du, ordea, zein tokitan edan ahal dudan garagardoa festetan edo zeinetan ez.

Lagun batekin haserretu berri naiz, ez zaidalako batere gustatu bere jokabidea azaltzeko emandako argudioa: txoznetara ez omen da sekulan joaten, bertan euskera ez jakitea delitutzat hartu eta begiratu txarrak atzematen dituelako. Tamalez, euskera baino askoz ere erdera gehiago entzun dut joan den aste honetan Bilboko Areatzan. Argudio ustela iruditu zait beraz, eta ezajkintasunetik bezainbeste duela asmo txarretik. Horrek ikusarazi dit ordea, bertara joan ez denak nekez jakingo duela txoznen eremua berezi egiten duena dekorazioa bera baino gehiago, bertan daudenen asmoa eta nahia dela. Pareteko marrazki batetik haratago beste zerbaitek elkartzen dituela bertara milaka eta milaka festazale. Eta bertan biltzen diren gehienek, seguru naiz, hizki txikiz idazten dute mezua.

Aurtengoak kitto, aurtengoarenak egin du, baina datorren urtean berriz ere  bidean gauaren ilunean galdu den lagunari non gauden esaterakoan, nire segapotoak Mozkotarrak ETA Bizizaleak-en artean gaudela idazten segiko du seguraski. Eta hala ulertu nahi duenak, alkoholzale naizela pentsatuko du. Beste batek berriz, bizizale.. Eta bakarren batek, ez du piperrik ulertuko.

Cameronen kafea eta Punseten ogia

Francesca Ariani izeneko gaztea, kafe xixtrin batek egin du ezagun. Ez zuen askorik esperoko egunero modura lanera joan zen hartan. Ez zuen Toscanako neskak berehala pentsatuko Erresuma Batuko lehen ministroa bere kafetegira joango zenik. Ez zuen behintzat harekin lotu kafetxoa eskatu zion gizon apalaren aurpegia. Eurak berak har zezala kafea esan ez zion ba! Londongo istiluekin izango du seguraski Cameronek gertakari harena baina kezka larriagorik. Uda erdiko albiste lehortean berrien gose diren komunibaideek ordea, tarte zabala eskeini diote.

cameron1

Maiz gertatu zait, bi lagunekin elkartu, eta batek besteari esatea: ezagutzen al duzu hau? Harek ezetz. Behin besteak eguraldikoa naizela argituta, barkamena eskatzea: ez dut telebistarik ikusten, eguraldiari ez diot kasu egiten, orain bai, barkatu, baina hasiera batez ez zaitut harekin lotu, barkatu… Barkatu? Barkatu baino zoriontzekoa ez ote den telebistatik at bizitzea! Ditxosozko tramankuluak egoak puztu ez ezik, izarrak sortzen ditu, izar iheskorrak. Eta izarren dizdirak jende asko liluratzen du, itsutu arteraino.

“Redes” saioarekin ezagun egin den Eduard Punset ikusi ahal dugu egunotan Bimbo ogiaren iragarkian. Arrotza egin zait, niri bederen, baina irakurri berri diot aurten iragarki bi egin dituela, horien truke jasotako dirua bere izena duen fundazioari eskeintzeko asmotan. Ulergarriagoa bazait orain, bai, baina ez guztiz.

punset1

Urte pare bat bada, telebistako jefeetako bat etorri zitzaidala esanez esneki marka batek bazuela interesa kolesterolaren kontrako produktua iragartzeko kanpaina bat egiteko, eta aurpegi ezagunen bila hasita, kankailu honetaz akordatu zirela, eta ea ba ote nuen nik kolesterolik. Aurrejuztuak nolakoak diren, halako handikote bat ikusita, kolesterola izango ez du ba! Ba ez.. ez nuela. Ea gezurtxo hori esateko arazorik izango ote nukeen, harek, eta prest egonez gero, pentsatzeko zenbat diru eskatu nahi nuen trukean. Deituko zidala enpresa horretako arduradunen batek. Orduantxe hasi ziren buruhausteak. Egin edo ez egin. Nire burua saldu edo ez saldu. Gezurretan aritu edo tranparik ez egin. Lankidearen amak hartzen zuela eta funtzionatzen ziola. Lasaitu ninduen horrek. Gezurra ez da hainbestekoa izango beraz…  Poltsikua bete, edo patrika hutsarekin jarraitu. Alperrikakoa izan zen, ordea, burujana. Ez zen deirik izan azkenean. Lankide bat ikusi nuen gero kolesterol arazoak nola konpondu azaltzen.

Utikan birusarekin inmunizatuta gaudenaren susmoa dut. Alegia, tipo-jator-xinpatiko-guay honek egiten badu, zuk zergatik ez? Nire zalantzak ditut molde horretako ekimenen eraginkortasunaren gainean. Zalantzan aurrean, argi dut, ordea, bada ez bada ere, euskeraren aldeko bide horretan adibidez bidelagun izango nauela edonork. Salerosketan sartuta, ordea, ba al da ongi hori janda Punset bera bezain jakitun bihurtuko dela uste duenik? Esnekia hartuta Coronadoren arrakasta bera izango duela sinistuta dagoenik? Susmoa dut Cameronek iragarki horietako bat egingo balu, zerbitzariak ezagutu, eta kafea debalde eskeiniko liokeela, telebistaren eragina ez bait da makala. Baina argi dago, joan etorrikoa dela kutxatxo honek berezkoa duen gezurra, eta iragarki garestienak ere ezin izakutatuko duela berez kaxkarra dena. Hobe beraz, inork zerbitzatutakoa baino, norberak hartzea kafea. Bejondeiola beraz Francescari!