Tag Archives: euskera

Lizunkeritan

lizunak

Lagun baten lagunaren lagunak esan dit azkenaldian lotsagabetu egin dela euskal blogosfera, eta orain arte sakonkeriari gordetako txoritxo urdinarenean, bestelako sakonkerietaz ari direla duela astebetetik hona euskaldunak. Arinkeritan hastearekin batera, arindu egin dela batzuen bizkar gaineko zama, norbere fantasia eta gustu beretsukoak ere badirela gertuan ikusita. Lizunak izeneko kontuan, Miren, Ane, Mikel, Xabi eta Iratiren argazkiak. Kuadrilako laguna edo auzokoarenak izan daitezkeela eta are erakargarriagoak diren irudiak. Astebete nahikoa izan da orrialdearen helburua eta benekotasuna zalantzan jartzeko. Erabiltzaileen jatorriarekin osatutako mapak nazio eraikuntza perfektuegia irudikatzen duela, lurraldekako oreka nahikotxo lortuta. Iparraldekoak falta… Eta harrigarria, uste eta prejuizioen kontra, sorgin gehiago aker baino.

Behar bezelako ikerketa bat egite aldera, (zertarako ba bestela? ez al gara guztiok horretarako sartu?) jabetu naiz zakilarekin batera, erabiltzaile kopuruak ere gora egin duela. Betidanik voyeur/exhibizionista jokua oinarri duen orrialdean gero eta gehiago direla ikusi soilik ez, erakutsi ere erakutsi nahi dutenak. Ezizenaren babesean, eta aurpegia gordeta, normalean arropek estaltzen dutena bistan. Argazkiak baino sexu kontakizunak bildu asmo dituen orrialde beretsua ere sortu, sortu dute, baina hura hutsik. Lotsagabetutako sorgin eta akerren elkargune izan nahi duen txat bero euskalduna ere bai, baina bi solaskide baino ez denbora luzez. Sexuaz aritu baino, sexuan aritu nahiago? Orain arte haren gainean nahikoa egin dugula, eta orain, gainean edo behean, baina hartaz baino, besterik gabe, egitea erabaki ote dugu?

Ikerketarekin jarraitu behar lagun batek lagunaren lagunak esandakoa egia ote den…

Txantxibiri tan tan!

BOSTPUNTU

“Bost puntu” ekimenerako gonbita iritsi zitzaidanean, ez nuen inolako zalantzarik izan. Nire konfidantza osoa merezi duten bi lankideren izenean etorri zelako batetik, baina batez ere, langileek bultzatu beharrekoa zelako. Eta argi dut, oso argi, kanpoko flotadorearen zain egon beharrean, guk gerorrek eragin behar dugula barrutik gure komunikazio taldearen salbazioa ekarriko duen hausnarketa sakona. Euskerazko zein gaztelerazko kalitatezko telebista banaren eskariak harrotu du hautsik gehien. Guztiz ulergarria da batzuen mesfidantza: bi kate horien arteko harreanean oinarritzen dira zalantzak, parekideak izango ote diren, edo orain arte bezela, euskerazkoa erderazkoaren menpeko izango ote den. Neronek, sinatzaile gehienen antzera, argi dut itaun horren erantzuna zeinek behar duen. Hori izango da helmuga, baina oraindik abiapuntuan gaude, eta eztabaida hori abia arazteko, ez da batere puntu makala eskeini zaigun bostekoa.

Jakina da bietan aritzen naizela neroni. Euskerazkoan lasaiago, erosogo eta finago. Baina ETB-2en aritzea ere egokitzen zait tarteka. Aspaldian egin nuen erderazko emankizunean ere euskerazkoan erabiltzen nuen agur berbera erabiltzearen hautua. Amona Inaxi zenak guri esaten zigun berbera: “Txintxo ibili eta ongi izan!”  Erabaki horrekin batera etorri zen ezustekoa. Badakizue harez geroztik zein den kalean jendeak gehien egiten didan galdera? Ez, ez dira biharko iragarpena eskatzera etortzen. Azkenaldian gehien egiten didaten galdera da: “oye, muy bien en el eguraldi, te vemos siempre y tal y tal… pero una pregunta: ¿Qué es eso que sueles decir al final de “txantxibiri tan tan”? Horixe bera esan zidaten lehen aldian, irri txikia atera zitzaidan, baina anekdota hutsa izatetik maiz errepikatzen den galdera izatera pasa zenean, zer pentsa eman zidan. Lehenengo ondorioa: askok esan bezela, bai, mantsoago eta argiago hitz egiten hasi behar duk behingoz, Aristi! Eta bigarrena, eta garrantzitsuena:  Zeinen arrotz egiten zaion zenbaiti euskeraz entzute hutsa!

Orain ulertzen dut zergatik gimnasioan alboan izaten dudan emakumeak uste duen urtean soilik hilabete bakarrez egiten dudala lan. Ezin hasiko naiz nire kurrikuluma azaltzen Urrutiaren ordezkapenetan baino ikusten ez nauen belarri motzari. Harrokeriaren nahasteko arriskua izateaz gain, alperrikako ariketa izango delako, harentzat ETB1 existitzen ez delako. Eta harritzekoa ere ez. Egun, Conquistadorreko partaideak ETB1eko saio gehientsuenetan ikusten ditugu, baina euskerazko kateari egiten zaion ia aipamen bakarra, Teleberriren kirol tartekoa da, emankizunen zerrendaren berri ematerakoan. Argi dago bigarrenak behar zuenak hartu diola aurre lehengoari, eta hura jarri dela buru. 15-2koa da abantaila markagailuan. Erderazkoan, primetime-a futbolatik salbatze aldera, 15 minutuko eguraldi tarteak egin behar izaten ditugu, saio izarra futbola bukatu arte has ez dadin. Euskerazkoan aldiz, futbolak berak ere behartuta, bi minututxoko laburpena baino ez, emakizun eta emankizun artean ez dagoelako albisteak kontatzeko nahikoa denborarik.

Neronek ere anai pobre izateari utzi nahi diot, eta aberatsena izatera pasa, baina familiaren alde egingo dut beti, anaien artean laguntzea bezelakorik ez dagoelako, eta horrela baino ez dugulako familia aurrera ateratzea lortuko. Horregatik anai arteko borrokak alde batera utzi, eta sendi guztiaren alde egiteko, bost puntuekin bat egitera gonbidatzen zaitut. San Juaneko sutan txar guztiak erre, eta hortik aurrera, biziberrituta atera gaitezela!

Arratsaldero: Agur eta ohore!

Langabezian geratuko ez den taldekide bakanetakoa naiz, beraz esan ahal dut esatera noana, inolako susmorik gabe. Alegia, bestela balitz, langabetu berri baten purrusta edo kasketa irudi lezakeela honek, baina ez da halakorik. Aldez aurretik, hori bai, bihartik aurrera lanik izango ez duten lankide eta lagun guztiei besarkada estu eta muxu handi bana.

la foto

Saioak iraun duen urte t´erdi honetan, krisia izan dugu bolo bolo eguna joan eguna etorri. Haren gaineko gaiak izan dira nagusi gurean, nik uste. Eta hara non, krisiaren biktima omen gu ere.  ETB1erako diru nahikorik ez nonbait, eta Arratsaldero itxi egingo dute. Nik esango nuke, etxe gehientsuenetan, bakarren batek diru arazoak dituenean, anai aberatsak ematen diola dirua pobreari, baina gurean alderantziz: anai pobrea, pobreago. Pobre izan bait gara beti. Merke zuhurrean ibili gara hasi eta bukatura arte. Horrek bi ondorio nagusi izan ditu: tartarrean bete behar izan ditugu bost ordu, batetik. Horrek, saioa nahi baino aspergarri eta motelago bihurtu izan du batzuetan. Hori laiotzean. Eguteran, aldiz, gaia intereseko duen ikusleak behintzat, beste inon ez bezelako patxadaz entzun ahal izan dituela haren gainekoak.  Eta zuzenean entzun ditu gainera. Zuzenekoa eta frexkoa izan da jarduna. Aurrerantzean, enlatatutako euskera entzungo du ikusle horrek berak. Enlatatua eta txukuna, zuzena, egokia. Eta horretatik ere behar du, jakina, euskeraren normalizazioak. Baina bapatekotik ere bai, eta halakorik ez du izango aukeran. Bestetik, ahalik eta gutxien gastatze aldera, Bilbo handian ibili behar izan dugu gehienetan. Eta zorionez, uste ustelak gezurtatu ahal izan ditugu: Sestaon, Barakaldon, ezkerraldean…, inkesta bat euskeraz egin daitekeela erakutsi dugu, eta hori poztekoa da noski! Baina ez da bilatutako zerbait izan. Gazia gozo bihurtu da, baina sorburua, kontu horrek gazia zuen: merke zuhurrean ibili gara. Legebiltzarrean bertan erakutsi dute gure aurrekontua, eta anai aberatsenaren erdia zela guztiok dakigu, iraupenez eta lanez bikoitza zena egiteko. Eta hori, ETB1en apustu sendoa ginenik… Nik dakidala, pilotalekuan, tartean dirurik gehien duena da apustu potoloa. Eta apustuak, batzuetan irabazi egiten dira, eta besteetan galdu, eta oraingoan guztiok galdu dugu, baina bereziki ETB-1en proiektuan sinisten dugunok galdu dugu.

Esanguratsua iruditu zitzaidan atzo Berriak Arratsalderoren amaieraren berria laguntzeko jarritako argazkia. Saioaren aurkezpenean duela urte t´erdi ateratako argazkia zen. Ez foto horretan aurkezleak bereziki guapo agertzen zirelako (beti dira guapoak biak!), ETBk beste argazki edo promozio ekintzarik egin ez diolako saioari iraun duen urte t´erdian.. Lastima. Bide zaila zela bagenekien hasiera hasieratik, eta horregatik heldu genion erronkari hain gogotsu. Bai batzuk behintzat. Bidea ez da amaitu, hasi baino ez da egin. Guk lurra atxurtu dugu. Etorkizunean beste talde bat etorriko da, eta asfaltatuko du. Arratsaldero, saio bat baino gehiago izan bait da: orain arte ETB-1en jorratu gabeko ordutegi eta aktualitate formatu baten aldeko hautua. Eta hori beti izango du beharrezko telebista kate osatu batek. Inoiz amaitzen ez den lana da hori. Itsasontzia ez da portura iritsiko, ez bait da hori helmuga. Itsasoa zeharkatu, bertako bizipenak eta bertan ikusitako kontatzeko. Hori da helburua. Baina bidea egiteko, marinelak ez ezik patroiak ere behar ditu txalupak, noraezean itzulika ibiltzeko arriskua bait du bestela. Eta hortxe geratu gara, ez atzera ez aurrera.

Ez gara ez lehenak, ez azkenak, tamalez. Bai, badakit. Ingurura begiratu baino ez dago: beste hainbat dira kinka larrian dauden proiektuak, UEU dela, Nafarroako Antzerki Eskola dela… Baina tristeena da, guzti horiek, albistegietatik haratago ez dutela telebistan euren egoera salatzeko zirrikiturik topatuko aurrerantzean. Eta arratsaldeetan txutxumutxu eta halakoez jositako programaziotik ihesean dagoen ikusleak ez du euskerazko babesik topatuko. Solaskideek ez dute euren gogoeta non azaldu izango. Eta nik ez dut Estitxuren zeharkako begiraturik jasoko. Ezin nabarituko dut haren begi ederretan, ari zaren horrek merezi duela nabari duzunean baino ez dagoela nekea eta etsipena gainditzerik. Ezin esango diot, minak min, honek merezi duenik.

la foto(2)

Atzo Esne Beltza izan zen gurean. Bai, tarteka halako harribitxiak ere izan ditugu. Ordu luzeetako jardunean bazelako aspergarritik bezainbeste entretenigarritik. Izenburua bera hausnartzen baino denbora gehiago eman diogulako izenari izana eman nahirik. Iritzi asko bildu ditugu, kalean kontrako ustea den arren, kolore desberdinak izan dituelako gure arratsalderoko ortzadarrak. Eta gonbidatu garrantzitsu eta ilustreak ere izan ditugu sarri xamar. Azkenetakoa, esan bezela, Xabi Solano eta banda. Badakizue zein kantu eskeini zuten? “Nahi dut”. Euskeraz bizi nahi dut… Ba hori, nik ere euskeraz bizi nahi dut. Egunero. Arratsaldero.

Basauritik Oionera, euskeraz

gaur egun

Atzo eguerdiko “Gaur Egun”-en ikusia. Basauriko metro geltoki berria dela eta, bertako erabiltzaileen iritziak bildu, eta guzti guztiak gazteleraz. Oiondik zetorren ondorengo albistea: bertako herritarrak orain arte Logroñora joaten zirela medikutara, baina Errioxako agintariek aukera hori moztu egin dietela. Basaurikoan ez bezela, Oiongo berrian euskeraz entzun genituen herritarren kexuak. Harrigarria egin zitzaidan bigarrena, eta kezkagarria lehena. Basauri eta Oion ez dira behar bada Euskal Herriko herri euskaldunenak izango, ados. Baina baten eta bestearen errealitate soziolinguistikoari erreparatuta, besterik ez bada biztanle kopurua handiagoa delako, Basaurin euskal hiztun gehiago izango dela uste dut Oionen baino. Bistakoa da, ordea, Araban izandako lankideak ez bezela, Bizkaiko herrira joandakoak behin erderazko testigantzak lortuta ez ziola denbora askorik eman euskerazkoak lortzeari. Ez bait dut uste euskal hiztunek fobia berezirik izango diotenik metroari, eta batez ere, gero Euskadi Irratiko albistegian euskeraz adierazi zutelako erabiltzaileek euren poza.

Ez dut lankiderik larrutu nahi, noski, baina uste dut autokritika serio bat egin beharrean gaudela. Seguru nago inork ez ziola erredakzioan errieta egin kazetariari, euskerazko lekukotzak behar luketen tokian erdera hutsezkoak zeudelako. Ados. Baina errezkeria, edo erosokeria, euskeraren etsai bihur daiteke. Batzuen ardurabekeriari besteon utzikeria gehitzen badiogu, ez dugu emaitza onik izango. Binomio kaxkarra. Euskerazko produktuak izaera propioa behar duela uste badugu, eta batez ere gureari errespetua badiogu, ekin diezaiogun egunerokoan, ladreilurik gabe, ezin osatuko bait dugu gure etxea.

Iturria itxi dio gobernuak euskerazko hedabideei

Laburra, gaurkoa. Ez bait dut tentazioan erori nahi. Esan nezake Barcinaren gainsoldatarekin konponduko genukeela gurea, edo Los Arcoseko zirkuituan diru galerak izango direla aitortu duten honetan, ez al zegoen diru hori beste inora bideratzerik. Baina ez, ez dut haien akats berdinik egingo. Xinplekeria bait da halako bidegabekeria arrazoitzeko erabiltzen duten argudioa. Ditxosozko krisia, jakina. Dirurik ez dagoela. Baina halakoetan gurean ongi dakigu zein den azaleko gastua, eta zein funtsezkoa. Jatekoan baino, kapritxoetan aurrezten dugu guk. Nafarroako Gobernuak aldiz argi utzi du beste behin zein diren bere lehentasunak: Euskeraz aritzen garen komunikabideoi bukatzear den urte honetarako aurrikusitako diru laguntzaren bigarren erdia, orain ordaindu beharrekoa, ez digu emango. Eta hori gutxi ez, eta datorren urterako, xoxa bakar bat bera ere ez omen du bideratuko euskera kontuetarako.

hedabideak2

Agindutakoa betetzea, gizalegezkoa da, baina batez ere norberari berea ematea, oinarrizkoa. Gizalegezkoa, eta oinarrizkoa. Zentzuak agindutakoa, baina zentzurik ezin eskatu, akaso, halakorik ez duenari. Berea maitatu baino gorrotu duenak, ez duelako ez bihotzik ez bururik. Baina batez ere, ez du hitzik. Ez duelako hitza bete, batetik, eta edozein aitzaki erabilita ere, nahikoa hitzik ez delako izango egiten ari diren bidegabekeria zuritzeko. Horren aurrean, hitzekin jarraituko dugu guk borrokan. Bihotzetik mingainera, eta mingainetik teklatura dihoazten hitzekin. Ez bait gara ixiliduko, edo ez genuke behintzat ixildu behar. Hamaikagarrena da, honez gero, azken makilkada, baina zoritxarrez, badakigu estalkia jarri eta aurrera egiten. Eta hori egingo dugu oraingoan ere.

Hogei bat urte badira gure bailarako aldizkaritxoan lanean hasi nintzela. Harez geroztik, makina bat ordu sartu izan ditut gure bulegotxo txikian lanean. Asteburu guztia hantxe, alea berria kalera atera zedin. Eta muxutruk, noski, ez bait genuen batere dirurik. Baina ez diot hau nire burua goratze aldera, ezta gutxiago ere. Ez bait da hain arritzekoa nire kasua. Zorionez asko eta asko gara proiektu honetan sinisten dugunok. Ehunka gara horixe bera egiten dugunok, hala sentitzen dugulako. Eta zaplaztekoak ematen dizkiguten honetan, guk oraindik ere muxu truk jarraituko dugu. Zaplaztekoak baino, muxuak nahiago ditugulako, eta debaldekoak badira, goxoagoak dira muxu horiek. Maitasunaren seinale. Gorrotoa besterik bihotzean ez duenak, ordea, ez du sekulan ulertuko maitasun horren indarra, eta hortxe aferaren gakoa. Eurentzat kalte…

Kaiolatik kabira

kaiolabisEz dezala inork izenburuko kakofonian, hitz joku merkerik bilatu. Irainaz haratago, konponbide bila abiatutako bidea izango delako txoritxoa lumatzeko erabiliko dugun tarte hau. Konponbidea behar, behar duelako, begi bistakoa denez. Ukazioak ez du arazo hori larritu baino egiten. Ez ditzala inork, ordea, lerro hauek erasotzat har. Abidideak zehatzak izango dira, baina izenik ezean, pluralean idatzitakoa izango da. Gu. Plural maiestatikoa. Gu guztiok. Izango da denbora arduradunetaz aritzeko, ba bait dute erantzukizunik, noski. Lehengoek eta oraingoek. Izango da tarterik ikusleen axolagabekeriaren ondorioetaz aritzeko, mesede baino kalte egiten bait dio aferari. Baina batez ere, dagokidan neurrian, langileetaz arituko gara hemen batez ere. Erantzuleak kanpoan bilatzen aritu baino, eraikitzaileagoa izango delako hausnarketa autokiritikoa burutzea.

Aurreko batean, euskerazko korteek erderazko katean zuten trataeraren gaineko eztabaida interesgarria abiarazi zuten Sustatun. (http://sustatu.com/1313134517) Susmoa hartuta nago askotan gure buruan etsaia berez dena baino gaiztoago egiten dugula. Arazoa hori bait da: Zein da horrela jokatzeko kriterioa? Kriterio eza, hortxe gakoa. Eta noski, gurasoaren errietaren beldur den semetxoak barrabaskeri gutxiago egingo du beti, eta oraintxe bertan jakin badaki semetxo horrek, euskera behar bezainbeste ez zainduta ere, belarrondokorik ez duela izango. Horren aurrean zer? Errezenera jo? Mingarria egin zitzaidan, mingarria oso, duela gutxi nire herriko euskaldun peto petoa erderaz entzun nuenean Gaur Egun albistegian. Seguru nago lankideak ez ziola galdetu ere euskeraz ba ote zekien, bestela nahiago izango lukeelako, ziur naiz, euskeraz aritu. Bitan galdetu beharrean, erderaz galdetuta, erantzun bat baldin badut, bietan erabili ahalko dudana, zertarako denbora gheiago eman euskerazkoa lortzeko, pentsatuko zuen akaso… Edo besterik gabe, eta horrek kezkatzen nau gehiago, aferari ez zion ez minutu erdirik eskeini, ez buruan itzuli erdirik. Hori da marka!

kaiola

Txoritxoa preso dugu. Kaiolan preso. Guztien artean eraikitako kartzelan. Garai batean koloretsua zen txoritxo hori bera, seriotuta dago look aldaketan kolorea kendu ziotenetik. Okerrena da, kolorea marrazkitik ez ezik, eguneroko jardunetik ere kendu diogula. Triste atzematen da. Faltan botako ditu, seguraski, hegan hasi zeneko garaiak. Baliabide gutxiago, baina gogo eta ilusio gehiago zituenekoa. Argi dago, militantzia hutsa baino bazka gehiago behar duela txoriak haziko bada, baina hura ere behar du. Denbora luzeegia joan da kaiolan sartu genuenetik, eta hegan egiten ere ahaztu zaio dagoeneko gaixoari. Hegaldiari ekiteko, txoriak hegan egin behar duela uste badugu behintzat, bultzadatxoa beharko du. Baina ezin botako dugu amildegitik behera, airera bideratutakoa behar du bultzada horrek. Abiapuntua? Kabia bera, kaiola baino hobe!