Euskara

Euskararen eta katalanaren arteko berdintasunak eta ezberdintasunak aztertzen aritu da ‘Tribuaren Berbak’ aste honetan eta horretarako Katalunian ibili da Kike Amonarriz euskaldunen edo euskararen ezagutzaren bila eta baita Donostian ere Kataluniarekin ditugun loturen bila.

Hasteko, katalanaren tamaina aztertu du

saioak. Euskararen kasuan esan genuen milioi bat hiztun inguru garela. Ba katalana gurea baino askoz indartsuago dago: 11 milioi hiztun inguru ditu. Calvet barometroaren 19. Lekuan dago eta, Unescoren iritziz, Alguer inguruko hizkuntza soilik dago arriskuan.

Izan ere, katalana Katalunian eta Alguer hirian hitz egiteaz gainera, Valentziako Erkidegoan, Balear Uharteetan, El Carxe Murtziako eskualdean, Aragoiko Sartaldeko Zerrendan, Ipar Katalunian eta Andorran ere hitz egiten da. Eta guztien artean Països Catalans bezala ezaguna dena osatzen dute. Andorran adibidez, hizkuntza ofizial bakarra da katalana. Eta herrialde hau Nazio Batuen Erakundeko kideetako bat denez, NBEetan katalana entzun daiteke.

Euskararena baino egoera hobea badute ere, Miquel Strubell irakasleak Kike Amonarrizi aitortu dionez, oraindik hiru eremutan lan gogorra daukate: justizia administrazioan, arlo sozioekonomikoan eta azken urteetan Kataluniak jaso dituen etorkinekin. Hiru alor horietan gaztelania gailentzen zaio katalanari, antza.

Miquel-en anaia Toni Strubell filologo eta politikariaren hitzetan, berriz, euskararen eta katalanaren arteko ezberdintasun nabariena da “Euskal Herrian oso bisiblea dela euskararen aldeko mugimendua“. Euskararen aldeko jaiak eta ekimenak ugariak dira urte guztian zehar eta hori Katalunian ez omen da gertatzen; agian katalana oso hedatuta dagoelako eta nagusi delako hezkuntzan.

Tonik ‘Un catalá entre bascos’ liburua idatzi zuen. Sortzez Oxfordekoa da, baina ama katalana zuen, Gerra Zibilaren garaian ihes egindako familia bateko alaba. Eta euskaraz ere primeran aritzen da denboraldi luze bat eman zuelako Bidasoa bailaran bizitzen.

Toni eta Donostian bizi den bere seme Xabier Strubell kulturen arteko nahasketa horren adibide dira. Xabierren hitzetan “ispilu bat egon da beti bi herrien artean”, asko begiratu izan diogu elkarri eta horrek bi herrien arteko loturak ere handitu izan ditu. Asko dira hemen denboraldi bat pasatako katalanak edo han bizi izandako euskaldunak.

Eta lotura horrez gainera, posible da Euskal Herrian katalana ikastea eta baita han euskara ikastea ere. Bartzelonako hizkuntza eskolan adibidez, 300 lagun inguru ari dira euskara ikasten.

Eta Bartzelonako Euskal Etxean ere badago euskara ikasteko aukera. 1979an sortu zen eta gaur egun 500 bazkide inguru ditu, erdiak euskaldunak eta erdiak katalanak. Euren helburu nagusia euskal kultura Katalunian ezagutaraztea da eta horretarako kultur ekitaldi ugari antolatzen dituzte: Euskal Herria Sona musika jaialdia, euskal zinema bultzatzeko proiekzioak, Literaldia…

Funtzio berbera dauka Donostiako Espai Catalunya topalekuak.  Erakunde ofiziala da eta jatetxea ere badu. Katalan eskolak ematen dituzte, haurrentzako ekitaldiak antolatzen dituzte, Donostiako hainbat kultur ekimenetan parte hartzen dute, calçotadak egiten dituzte… Kataluniako kultura donostiarrei gerturatzen diete. Eta oso harrera ona du Cristina Lagè bertako lehendakariaren hitzetan; izan ere, 300 bazkide ditu gaur egun eta horietako asko euskaldunak dira.

Saio osoa ikusteko: