JESUS  ZULET ( Iruña, 1956)

blogs.elcorreo.com/jesus-zulet

 

Bere lehenengo lanak S. Ferminetako pankartetan ikusi ahal izan ziren. Geroztik “El Jueves”, “Deia” eta “El Correo”n ibili da besteak beste. Bere garaian hiru dimentsioetako muñekoak ere diseinatu izan zituen telebistarako. Alcala de Henareseko Unibertsitatean kolaboratzaile, arlo askotan aritu da: Ilustrazioa, publizitatea, telebista, baina batez ere egunkarietan eginiko lanengatik da ezaguna Zulet. Lehentxoago aipatutakoez gain, “Diario Vasco”, “Navarra Hoy”, “Diario de Navarra”… eta abar luze baten ere marraztu izan du.

 

Zergatik pentsatzen duzu egiten direla karikaturak?

Gure ikuspuntuen menpe daude egiten ditugun irudi guztiak; karikaturak ere badirela esan genezake neurri batean. Hori bai, soilik nahita deformatzen ditugun marrazkiei deitzen diegu karikaturak. Magikoa deritzot horri. Nola liteke exageraziotik antzekotasuna mantentzea? Gure perzepzioa fantasiosoa da. Identitateak erabateko eragina dauka. Hori guztia, beti zoragarria iruditu izan zait.

Ez dut uste karikaturaren helburua satirizazioa hutsa denik. Askotan ez da hola izaten.

Marrazki-representazioa eta antzekotasun bilaketarekin zer ikusi gehiago duela nago ni. Karikaturak gogoratzen laguntzen duela iruditzen zait, karikatura memoria dela, alegia. Deformatuta eta ezaugarri emozional eta sujetiboez josita agertzen zaigu memoria. Esaerak dioen moduan: Aurpegi batek galaxia oso bat baino lilura handiagoa sortzeko gaitasuna du. Karikaturak lilurapen hau indartzera dator.

Edonori egin ahal zaio karikatura bat? Aurpegi batzuk besteak baino samurragoak izango dira.

Begi bistan agertzen zaigun oro marrazki gai edota karikaturatzeko gai dela esan daiteke. Jakina, besteak baino errazagoak diren aurpegiak ere badira. Keinu nabari eta deigarriak dauzkatenak errazagoak omen dira. Oso simetrikoak eta proporzionatuak direnak aldiz zailenak, Keinu adierazgarri eta  nabarmenak dituztenak errazenak dira ezbairik gabe.

Zoragarria da jende aurrean marrazterakoan sortzen den giroa, eta talde lan horrekin gozatzen denean. Marrazteko grina eta erraztasunaren mesederako izaten da. Jarrera positiboa bultzatzeaz gain, eskua gogortzen dituzten mekanismoak desagerarazten ditu. “Brainstorming” baten eran baikortasuna hazi eta hazi egiten da. Magikoa iruditu arren, hola gertatzen dela erakusten dit esperientziak. Norberak irudi bat barneratzeko duen kapazitatea, eta besteek transmititzen digutena faktore psikologikoekin lotuta dago. Kate hauek askatzea oinarrizkoa da karikaturak marrazteko.Beraz, zailtasuna ez dago bakarrik itxura fisikoan, ezta marrazteko teknikan ere, beste osagai batzuk parte hartzen dute. Eta korapilotsuak dira antza.

Neska polit batek esaten dizu karikatura egiteko. Nahita edertzen duzu emaitza, edo profesional moduan jokatzen duzu?

Jolas baten parte bat da karikaturak marraztea. Bai, kontutan hartzen ditut gorabehera horiek; hain zuzen,  nire lana nola ikusten duen  karikaturizatzen dudan horrek. Aipatzen duzun egoera horretan baino gehiago, gaixo jendearekin edo konplejuren bat dutenekin kontuz ibili behar da mingarria ez izateko…, nerabeekin egoera batzuetan. Aurrean daukazun hori zenbateraino sartuko den jokuan baloratu behar duzu. Sarritan neska ederrek eskatu didate zuzenean marrazkia “kañeroa” izatea, horrela nahi zutelako.

Izan ere, edertasunarena oso erlatiboa da. Oso begi polit eta handiak topatuz gero, horixe bera da nabarmendu behar dena. Karikatura ez da jendea itsusiagoa egitea, bere ezaugarriak destakatzea baizik. Niri asko gustatzen zait emakume beltzen dotorezia eta saiatzen naiz beraien bolumenak destakatzen. Ederrena hori iruditzen baitzait. Izugarrizko indarra transmititzen duten agure aurpegiak ikusi ditut, hori ederra da. Jendeak adina ezkutatzeko duen joeraren kontrakoa naiz ni. Eta zirugía estetiko neurrigabeen kontrakoa, modu berean. Beraien kanonak eta nireak ez dira inondik inora berdinak.

Periodikoetan marrazten duzu, besteak beste. Eta karikatura finkatuta dago medio honetan itxura guztien arabera.

Etorkizuneko diziplina ote da karikatura, ordea?

Etorkizuna du erretratua bera baino gizatiarragoa delako, hain justu. Gizakia  berak etorkizuna al du? Ez dakit.

Posmodernitatea definitzen duen esaldi bat datorkit gogora: “Etorkizuna ez da garai batena”. Etorkizuna askoz hobeagoa izango zela ziur ziren nire gurasoak, nire bizitza beraiena baino askoz hobeagoa izango zela. Egun hori ez da hola, gure semeek orain daukagun bizi kalitateaz etorkizunean disfutatu ahal izango duten zalantzan dago.

Karikatura itxura hartzen diot guzti honi, denok diogu ez dugula bide erraza eduki, etorkizuna beti zalantzagarria izan dela esan nahi du horrek.

Prentsan egiten den karikatura ez da krisiaz libratzen, eta periodikoaren etorkizunaren inguruko eztabaida  interesgarria eta konplikatua da, betiere.

Ikusiko dugu. Erraza ez izan arren umorea ez da sekula galdu behar.

Zein da zure karikaturagile faboritoa?

Iaz, karikatura jaialdi baten niretzat erreferente eta maisua den Jean Mulatierrekin egoteko aukera izan nuen.. Euria ari zuen Mirepoixen, ortzadarra agertu eta  argazki batzuk ateratzera lagundu nion. Berak kamara zeraman eta nik biontzako aterkia. Barre egin zuen, ortzadarrak gure adiskidetasuna onesten zuela esan zidan, bere besarkada sentitu nuen.