Tag Archives: transmisioa

60etako emigrazioa gaur:

etorkinak

Kike Amonarriz, 60ko hamarkadako emigrazioaz

Migratzea, jatorria utzita inora joatea, gizakia bezain zaharra da. Euskal Herriak ere ezagutzen du immigrazioa. Orain bezala, lehen ere etorri baitira hona. “Tribuaren Berbak” saioak etorkinen gaiari heldu nahi izan dio, zehazki, Euskal Herriko gizartean eragin handiena izan duen immigrazioari: 60ko hamarkadakoari, alegia. Etorrera masibo hark euskaran zein eragin izan zuen aztertu du Kike Amonarrizek.

Izan ere, XX. mendeko bigarren erditik aurrera Espainiatik etorritako jende-oldeak gure herria eraldatu zuen. Beharrak bultzatuta, baina, maletak bete ilusio eta itxaropenez. Inoiz ezagutu gabeko astindua izan zen, ordea; shock-a bertakoentzat, baita etorritakoentzat ere. Bien arteko talka, azken batean!

xose

Xose Estevez eta Kike Amonarriz

Gaztela eta Leondik, Extremaduratik, Andaluziatik eta Galiziatik etorri ziren gehien bat. Baina lurralderen bat nabarmendu behar badugu, Galizia aipatuko dugu zalantzarik gabe. Trintxerpen eta Barakaldon komunitate handiak sortu zituzten, eta, Xose Estevez historialari galiziarraren arabera, egun,  Euskal Herrian hirugarren hizkuntza mintzatuena izango litzateke galiziera, gaztelaniaren eta euskararen atzetik. Izan ere, 50.000 hiztun galiziarreko komunitatea daukagu gurean. Bestalde, Euskal Herriko Galiziako etxerik zaharrena Barakaldon dago. 1901ean sortu zuten, Bizkaiko Labe Garaiak sortu ziren urte beretsuan. Anxo Deivek Kikeri esan dionez, munduko zentro galiziar garrantzitsuenetakoa da, 1.000 bazkide inguru baititu.

irakasle

Jone Miren Hernandez

Jone Miren Hernandez EHUko Gizarte Antropologiako irakaslearekin hitz egin du Amonarrizek etorkinen etorrera hark sortutako eraginari buruz. Gai horri lotutako tesia egin zuen, eta bertan ateratako ondorioetako bat da, hain zuzen ere, aipatu berri dugun shock hori eragin zuela egoera hark. Izan ere, aurretik ere beste immigrazio mugimendu batzuk gertatu ziren arren, 60ko hamarkadan “oso azkar gertatu zen aldaketa” eta, gainera, “jende kopuru handia” etorri zen. Tokian tokiko datuak ezberdinak badira ere, zenbait lekutako biztanleen kopurua bikoiztu edo hirukoiztu egin zen. Beraz, shock handia izan zen, ezinbestean.

ataun-euskaraz

Paco Tejado eta Kike Amonarriz

Garai hartan Euskal Herria bizileku hartu zutenek, nolako harremana izan zuten eta dute euskararekin? Hainbat adibide bildu du Amonarrizek. Paco Tejados, esaterako, 9 urte zituela etorri zen Ataungo Aia auzora. Guztiak aritzen ziren bertan euskaraz, eta, hortaz, euskara ikasi beharra zegoen; “ez zegoen besterik”, esan du. Gurasoek ez zuten ikasi, baina berak “erraz” ikasi omen zuen, “lau bat hilabetean”, eskolan gaztelaniaz egiten zuten arren.

durango

Kike Amonarriz, Beni Hurtadorekin eta Pablo Bragadorekin

Beni Hurtado Extremaduratik etorri zen Bilboko Abusu aldera, eta Pablo Bragado, berriz, Zamoratik heldu zen Zornotzara. Gaztetxoak ziren biak ahala biak, eta inguruan ez zuten euskaldun askorik. Beraz, ez zuten euskara ikasi. Orain, ordea, erretiroa hartu dutenetik, buru-belarri dabiltza euskaltegian. Haien hitzetan, gutxi dira euskara ikasi dutenak euren belaunaldiko jendearen artean, bizi diren zonaldean ez baitute beharrik sentitu. Hurrengo belaunaldiari begira, berriz, euskararen egoera nahiko ondo ikusten dute, seme-alabek euskaraz bai baitakite. Dena den, inguru guztietan ez dago maila bera, eta asko dago egiteko.

amak

Maria Jordana eta Eva Miguelez

Orduan ikasi ez bazuten ere, 60ko hamarkadako etorkin haiek, egun, euskarara hurbildu dira. Haien biloba gehienak euskal hiztunak dira, eta haien seme-alabek ere ikasi dute euskara euren umeekin komunikatzeko. Beraz, belaunaldi berriei esker, etorkin haiek euskarara lotu dira. Eva Miguelezen gurasoak Leondik etorri ziren. Bera Euskal Herrian jaio zen, eta eskolan euskaraz ikasi zuen, baina inguru guztia erdalduna zuenez, ez zuen erabiltzen. Maria Jordana, berriz, Lizarratik etorri zen Urretxura, euskararekin inolako loturarik izan gabe. Hala ere, betidanik sentitu izan da euskalduna, eta bizilekua aldatzean, “ikasteko beharra” sentitu zuen. “Mundu berri bat zabaldu” zaiola aitortu du Mariak. Eva ere betidanik sentitu da euskalduna, baina alaba izatean ohartu da etxetik jaso behar duela euskara “hemen % 100ean bizitzeko”.

jonmaia-etorkin

Jon Maia eta Kike Amonarriz

Jon Maia bertsolariaren aita eta ama Extremaduratik eta Zamoratik etorri ziren Urretxura. Mundu euskalduna eta ez-euskalduna oso modu naturalean uztartu ditu berak, “biak etxetik jaso” dituelako. Izan ere, kanpotik etorritako gurasoak ditu, baina “euskalduntasuna ere haiek eman” diote. Integrazioaren garrantzia nabarmendu nahi izan du: “integrazioa jarrera bat da. Nire abuelak eta abuelok jarrera hori izan zuten. Francoren garaian etorri ziren, eta ikusi zuten han zapaltzen zituen hanka bera zela hemengo kultura zapaltzen zuena”. Aiton-amona haiek seme-alabei transmititutako baloreei esker, bilobak, Jon eta haren lehengusu guztiak, euskaldunak dira.

Bi begiradak biltzen ditu Maiak, etorkinena eta euskal munduarena. Oso banatuta egon dira urte luzetan bi esparru horiek, eta, bizikidetzari begira, nabarmendu du derrigorrezkoa izango dela orain arte bereizita egon garenak elkarrengana hurbiltzea. Gainera, oraingo etorkinei lotuta aipatu du oso garrantzitsua dela “aurreko akatsak” ez errepikatzea, eta aurreko “mesfidantza eta banaketa horietan ez erortzeko”. Izan ere, esaldi biribila bota du bertsolariak elkarrizketa amaitzeko: “hurbildu gaitezen, eta ikus ditzagun pertsonak, eta ez etorkinak”.

Ikus ezazu osorik “60etako emigrazioa gaur” atala EITB Nahieranen.