Kike Amonarrizek gidatzen duen ‘Tribuaren Berbak’ saioak Euskal Herrian, euskaraz gaindi, hitz egiten diren beste hizkuntzei buruz galdetu du Euskal Babel izeneko saioan. Kalera irtetea nahikoa da inguruan atzerritar ugari ditugula eta bakoitzak bere hizkuntza duela ikusteko.
Xabier Aierdi eta Kike Amonarriz ‘Tribuaren Berbak’ saioan
Xabier Aierdi irakasle eta soziologoari galdezka hasi da Kike Amonarriz lehendabizi. Inoizko aniztasunik handiena dugula baieztatu du Aierdik eta Unesco Etxeak eta Ikuspegik 2007 inguruan egindako ikerketa baten arabera, Euskal Herrian 100 hizkuntza baino gehiago hitz egiten direla jakinarazi du.
Eta horietan guztietan, Arabiera da hiztun gehien dituen atzerriko hizkuntza. Aspalditik bizi dira gure inguruan arabiar hiztunak. ETB1eko saioak argitu duenez, arabiarrak 713. urte inguruan iritsi ziren Euskal Herrira lehendabizikoz. Casius konde bisigodoak islama besarkatu zuenean.
Eta gainera, gure hizkuntzan eragin dezente izan duen hizkuntza da. Euskarak arabieratik eratorritako hitz pila bat ditu; ‘al’ silabarekin hasten direnak horietako asko: albistegi, alkate,albaitari, alkandora…
Arabiera baldin bada Euskal Herrian hiztun gehien dituen atzerriko hizkuntza, gure artean hiztun gutxien dituena Okzitaniera da. Gure artean, Baiona eta Biarritz inguruan presentzia duen hizkuntza erromanikoa da. Frantziako estatuan eta munduan bi milioi pertsona inguruk hitz egiten dute, baina Unescok galtzeko arriskuan daudenen artean sailkatu du.
Okzitanierak hainbat dialekto ditu eta Lapurdin hitz egiten dena itsasaldeko gaskoia da. Garai batean, Gipuzkoako kostan ere hitz egin zen hizkuntza hau eta Donostiako izen asko horren ondorio dira: Urgull, Gros, Polloe, Morlans, Monpas, Aiete, Ulia, Miramon…
Euskararekin lotu izan duten beste hizkuntza bat Amazigera da. Guk bereberen hizkuntza bezala ezagutzen dugu, nahiz eta “Bereber” hitza Amazigera gutxiesteko erabili izan den. Afrika iparralde osoan hitz egiten da, eta bizirik iraun du arabieraren eta hizkuntza kolonialisten menpean.
Amazigerak eta euskarak hitz asko dituzte oso antzekoak: nekk-nik, akir-aker, aste-asto, aña-anai… Hala ere, duela urte dezente baztertu zuten bi hizkuntzen arteko ahaidetasun posiblea: Trask linguista estatubatuarrak frogatu zuen bezala, kasualitate hutsa izan liteke; azken finean bi orduko bilaketa labur baten ondoren, antzeko 65 hitz topatu baitzituen hungarieraren eta euskararen artean, bi hizkuntzek bata bestearekin zerikusirik ez izan arren.
Euskal Babel saioa osorik:
