Author Archives: Ederne Frontela

Gaztelania-Euskara itzultzaile automatikoak. Aproposak al dira?

Gaztelaniatik euskarara testuak itzultzeko lanak izaten dira zenbaitetan, eta hori dela eta, sarean geroz eta gehiago dira gaztelaniatik euskarara itzulpen automatikoak zuzenean egiteko eskuragarri dauden web orriak. Azkena, Eusko Jaurlaritzaren Gaztelania-Euskara itzultzaile automatikoa dugu! Euskara, hizkuntza guztiak bezala, indarra hartzen ari da Interneten eta gaztelaniatik euskara itzulpenak egiteko doako tresna ugari ditugu eskuragarri. Hori abiapuntu gisa harturik, ezagunenanen zerrendatxo bat egiteari ekin diogu!

Gaztelaniatik euskarara itzulpenak

Gaztelaniatik euskarara itzulpenak

OpenTrad itzulpen automatikoa da horietako bat, Elhuyar Fundazioak 2006ko maiatzean aurkeztu zena. Opentrad gero eta erabiltzaile, enpresa eta erakunde publiko gehiagok erabiltzen dute, testuak eta dokumentuak itzultzeko, edota Interneten hizkuntza desberdinetan nabigatzeko.

Google bilatzaile ezagunak ere badu Gaztelaniatik euskarara itzulpenak egiteko tresna, Google Translater delakoa.

Erderatu.eu izeneko orrialdea ere euskaratik gaztelaniarako itzultzaile automatikoa da. Orain dela gutxi sareratu zen eta apertium-eu-es sistema erabiltzen du.

– Eta ezin dugu partekatu gabe utzi Eusko Jaurlaritzaren Gaztelania-Euskara itzultzailea , duela gutxi abiarazi duena. 2007an hasi zen ikertzen aukera hau eta Lucy software enpresa alemaniarrak garatu du Bartzelonan, eta jakitera eman dutenez, sistema honek baditu bere mugak, beraz, tentu handiz idatzi behar dira itzuli beharreko gaztelaniazko testuak.

Bai honekin baina baita beste itzulpen tresnekin ere komenigarria da kontuz ibiltzea, zenbaitetan lagungarriak gertatzen badira ere, ez baitira guztiz fidagarriak. Gizaki baten mailara iritsiko den itzulpen tresna lortzea kontu zaila da, ez baita nolanahikoa makina bati erakustea gizaki batek izan dezakeen ezagutza ez eta erabakiak hartzeko gaitasuna. Beraz, itzultzailearen lana goraipatuz amaituko dugu gaurko posta.

Izan zoriontsu, jarraitu euskaraz egiten eta euskara maitatzen, eta laster izango gara bueltan Euskararen blog honetan. Bitartean gogoratu geure hizkuntzaren inguruko kontuez hitz egin nahi izatera, Euskaldunok Euskaraz Facebookeko orrialdea duzuela, noiznahi, eskuragarri.

Euskaldunak eta euskarakadak; “me he cogido daño”

Makina bat euskarakada egiten ditugu euskara ama hizkuntza dugunok. Bai! gaztelaniazko hitzen erabilera desegokiaz ari gara, alegia, “he cogido daño” edo zoriontzerako orduan “cumpleaños” bezalakoak botatzea.

Iragan astean potikoak euskaraz entzun genituen, eta gaur euskaldunok gazteleraz hitz egiterako garaian egiten ditugun nahasketak aztertuko ditugu. Euskadi Irratiko Faktoria saioan euskarakadak izan dituzte mintzagai duela gutxi, “Ai Ama” ETB-1eko saiotik harturikoak: “Para poner en marcha hay que sacar el botón rojo” edo “la ensalada lleva azenario” bezalako euskarakadak entzun ditugu.

Sare sozialetan begira aritu gara eta hara zer topatu, eta euskarakaden talde bat! Barre egin nahi izatera, euskarakada mordoa dituzue bertan irakurtzeko, baina guk horietako batzuk bildu ditugu.

Ainhoa Gil Ugartemendia: “Hoy iba a pintar el balcón, pero no era cosa“. (Ez nintzen gauza) edo “Me ha pasado una cosa célebre“. Xelebrekeria pasa zitzaiola esateko.

Asier Errazti: “tú luzatuaz el brazo y te txintxilikaz de la soka!!!

Olatz Bilbao: “No le gusta el zuringo, le gusta el gorringo”.

Xabier Larrañaga Gisasola: “Conmigo tienes fiesta!” (“Nirekin jai duzu!)

Iñigo Perona: Taberna batean bi lagun bi kafesne eskatzen:
hi! nola’ek kastellanoz “2 cafes con leche” eo “2 cafe con leches”
-Utziak nei, nik bazekit eta!
-Un cafe con leche por favor….. que sean dos!
(Erraza irtenbidea)

Samara Velte: Gaztelerako klasean: “Qué tienen en común…?” “Pues, en el komun tienes: la bañera, el lavabo, el bidet…

Asier Urrutibeaskoa: “arraskame la espalda“.

ETB-1eko Mihiluze saioan zazpikiak izeneko atal bat dute, eta erabiltzaileek bidalitako hainbat xelebrekeria ikusi izan ditugu irudien bidez. Hemen horietako bi:

Mihiluzeko zazpikiak

Mihiluzeko zazpikiak

Mihiluzeko zazpikiak

Mihiluzeko zazpikiak

Kerman Finlandiako laguna ere “artista” da euskarakadak botatzen. Larrialdietan izan da eta begira begira zertzuk esan dituen. Eneeeeeee! “Hacer el de las once” hamaiketakoa egin esateko!! Begira begira..

Iraskale askori ere entzun izan diegu lanak izaten dituztela gaztelaniazko diskurtsotik euskarakadak garbitzeko. “Hacer una ariketa”, “Toda esta culpa”, “andar con más pequeños“, “son las unas” bezalakoak maiz entzuten dituzte, baita artikuluekin loturiko nahasmenak ere: “la misma problema”, “ la pijama”…. zerrenda luzea da!

Eta zuk, euskaldun, esan al duzu sekula halakorik? Animatu eta partekatu zure “euskarakadak” gure blog honetan edo Euskaldunok Euskaraz Facebookeko orrialdean. Neuk ere euskaradak sartzen ditut maiz, eta txikia nintzela pasatu zitzaidan pasarte batekin agurtuko naiz. Etxean nuen arrainari jana erostera joan eta dendariari… “Me das comida pal pescau”? Oraindik gogoan dut emakumearen aurpegia. Besterik ez, lagunok, izan zoriontsu, eta ez ahaztu! MAITATU EUSKARA! 🙂

Nork dio euskara hizkuntza pobrea dela? Daflipank!

Ohikoak dira “no me rayes” edo “no me des la brasa” bezalako esamoldeak gaztetxoen artean. Berriak dira, baina kalean, lagunartean, gurasoekin, edo eskolan irakasleei zuzentzerako orduan oso zabalduta dauden esaldiak dira. Badakigu euskara ez dela hizkuntza pobrea, eta hortaz, eurakin bat egin eta 21 aditz trinko bildu ditugu gaurkoan, XXI. menderako aproposak iruditu zaizkigunak. Jolastu eta barre egin euskaraz modan dauden aditz trinkoekin eta, noski, proposatu zureak! 🙂

Aditz Trinkoak

Aditz Trinkoak

Gazteek euren artean darabilten hizkera erdarkeriak kutsatuta dago. Hori dela eta, aditz trinko horiek guztiak arau-apurtzaileak direlako eta hortaz, gazteen gustukoa izango direlakoan :-), zerrenda berezi bat egitera animatu gara. Izan ere, badakigu, arauak urratzen dituzten aldetik, gaztetxoen eta ez hain gaztetxoen gustokoak izango direla. Gainera, ziur gaude aditz trinko horiek, erabileraren erabiliaz, arrunt bihurtuko direla.

Nahiko hitz egin dugu eta goazen, bada, zerrendatxoarekin! Hemen aurkezten dizkizuegu 21 aditz trinko jolastu eta ondo pasatzeko.

21 aditz trinko XXI. menderako

¿Echamos un polvo?——————Dautsagu?

¡Tú flipas!——————————–Daflipank!

Ese/a va de sobrao/a——(Horrek) dasobera!

Vamos de culo————————-Dipurdigu

Ayer no pillé——————-Atzo ez nerrapan

¡No me taladres!—————-Ez daratuluidank!

Se le fue la olla————Zelapikon / zeltzekion

Es un/una pringao/a——————-Dakoipe

No me des la vara / brasa—-Ez demakiladank / detxingardink

¡Ya le follaría!———————-Narruskioke!

Me cago en tal——————Urlian dakakat

¿Nos abrimos?———–Dazabalgu? / Direkigu?

¡Que se joda!———————-Bizorra!

¡Mola!—————————-Damola!

La cagaste, Burt Lancaster——Zenekakan, Lady Gagan

¡Chúpamela!———————-Dexurgaidank!

Es un/una agonías—————(Horrek) dilzori

¡No me rayes!———————Ez demarraidank!

Va a ser que sí——————–Dabaike

No está bien del tarro———-Ez dapitxer

¡Eres un crack!—————(Hik) krakank!

Besterik ez! Zuen proposamenak nahi ditugu eta horretarako dugu Facebookeko orrian. Bertan aurkituko gaituzu egunero, eta laster bueltan gara blog honetan post berri batekin! Bitartean izan zoriontsu eta jarraitu euskara maitatzen! 🙂

Euskaldunak Santa Ageda Egunerako prestatzen: Santa eskean irtengo al zara?

Elurra mara mara ari du Euskal Herrian. Negua da, zuria da nagusi gaur gure inguruan, eta elurtearekin heldu da urtaroko hitzordua. Otsailaren 4an Santa Ageda Bezpera ospatuko da eta Euskal Herriko herri eta auzo askotako lagunak etxez-etxe ibiliko dira kantuan santa-eskean. Hartu makila, ahotsak ondo berotu eta hasi gurekin kantuan!! 🙂

Santa Ageda 2011. Argazkia: eitb.com

Santa Ageda 2011. Argazkia: eitb.com

Otsailaren 5ean, Agate Deunaren Eguna da eta bezperan santa-eskean kalean ibiltzeko ohitura dago Euskal Herrian. Etxeko txikienak, makina bat koru, elkarte edo lagun talde kalez kale ibiliko dira koplak abestuz. Baina euskaldunak han eta hemen bizi gara, eta hori dela eta Diasporan ere antolatu dituzte Santa Ageda Eguneko ekitaldiak. Esaterako, Estatu Batuetan, Boiseko Ikastolako umeak izango dira protagonistak. Hala, ostiral honetan, otsailak 3, abestera gonbidatu dituzte bertan bizi diren euskaldunak. Hitzordua goizeko 10:00etan da. “Makilak eta letrak eskura egongo dira”, esan digu NABOko euskara koordinatzaileak, hori bai, nahitaezkoa da  arrantzalez edo urdinez eta zuriz jantzita joatea.

Estatu Batuetan Santa Agedari kantuan

Estatu Batuetan Santa Agedari kantuan

Nor da, bada, Santa Ageda edo Agate Deuna?
Historiak dio Agate Deuna Sizilian jaio zela 230ean. Diotenez, neska polita omen zen, hori dela eta, Siziliako Quinciano gobernadoreak Agedaren amodioa lortu nahi zuen. Neskatoak, ordea, kristautasunean fede itsua zien eta ez zuen honen proposamena onartu. Erantzuna ez zen Quincianoren gustokoa izan eta kartzelan sartu, eta bertan torturatu egin zuen. Bularrak moztu zizkion eta hil egin zen 21 urte zituela. Hori guztia 251ko otsailaren 5ean gertatu zen. Agate Deuna mendebaldeko lehenengotariko birgina-martiria da.

Kondairak kondaira, euskal kulturaren parte da, eta urtero urtero, otsailak 4an, Santa Ageda Bezpera ospatzen da Euskal Herrian. Ohiturari jarraituz, herri askotan baserritar jantzita eta makilekin ateratzen da kalera, lurrean joaz eta erritmoak markatuz. Euskal Herriko txoko gehienetan ospatzen da egun hau, baina Barakaldon ehunkan lagun biltzen da Santa Agedako erromerian. Honatx erromeriako irudiak:

Eskerrik asko euskara maitatzeagatik eta hona hemen Agate Deunaren bezperan kantatzen den bertsoetako bat: 🙂

Santa Ageda bezpera degu
Euskal Herriko eguna;
Etxe guztiak kantuz pozteko
Aukeratua deguna.
Santa maitea gaur hartu degu
Gure bideko laguna;
Haren laguntzaz bete gentzake
Egun hontako jarduna.