Monthly Archives: December 2011

Arratsaldero: Agur eta ohore!

Langabezian geratuko ez den taldekide bakanetakoa naiz, beraz esan ahal dut esatera noana, inolako susmorik gabe. Alegia, bestela balitz, langabetu berri baten purrusta edo kasketa irudi lezakeela honek, baina ez da halakorik. Aldez aurretik, hori bai, bihartik aurrera lanik izango ez duten lankide eta lagun guztiei besarkada estu eta muxu handi bana.

la foto

Saioak iraun duen urte t´erdi honetan, krisia izan dugu bolo bolo eguna joan eguna etorri. Haren gaineko gaiak izan dira nagusi gurean, nik uste. Eta hara non, krisiaren biktima omen gu ere.  ETB1erako diru nahikorik ez nonbait, eta Arratsaldero itxi egingo dute. Nik esango nuke, etxe gehientsuenetan, bakarren batek diru arazoak dituenean, anai aberatsak ematen diola dirua pobreari, baina gurean alderantziz: anai pobrea, pobreago. Pobre izan bait gara beti. Merke zuhurrean ibili gara hasi eta bukatura arte. Horrek bi ondorio nagusi izan ditu: tartarrean bete behar izan ditugu bost ordu, batetik. Horrek, saioa nahi baino aspergarri eta motelago bihurtu izan du batzuetan. Hori laiotzean. Eguteran, aldiz, gaia intereseko duen ikusleak behintzat, beste inon ez bezelako patxadaz entzun ahal izan dituela haren gainekoak.  Eta zuzenean entzun ditu gainera. Zuzenekoa eta frexkoa izan da jarduna. Aurrerantzean, enlatatutako euskera entzungo du ikusle horrek berak. Enlatatua eta txukuna, zuzena, egokia. Eta horretatik ere behar du, jakina, euskeraren normalizazioak. Baina bapatekotik ere bai, eta halakorik ez du izango aukeran. Bestetik, ahalik eta gutxien gastatze aldera, Bilbo handian ibili behar izan dugu gehienetan. Eta zorionez, uste ustelak gezurtatu ahal izan ditugu: Sestaon, Barakaldon, ezkerraldean…, inkesta bat euskeraz egin daitekeela erakutsi dugu, eta hori poztekoa da noski! Baina ez da bilatutako zerbait izan. Gazia gozo bihurtu da, baina sorburua, kontu horrek gazia zuen: merke zuhurrean ibili gara. Legebiltzarrean bertan erakutsi dute gure aurrekontua, eta anai aberatsenaren erdia zela guztiok dakigu, iraupenez eta lanez bikoitza zena egiteko. Eta hori, ETB1en apustu sendoa ginenik… Nik dakidala, pilotalekuan, tartean dirurik gehien duena da apustu potoloa. Eta apustuak, batzuetan irabazi egiten dira, eta besteetan galdu, eta oraingoan guztiok galdu dugu, baina bereziki ETB-1en proiektuan sinisten dugunok galdu dugu.

Esanguratsua iruditu zitzaidan atzo Berriak Arratsalderoren amaieraren berria laguntzeko jarritako argazkia. Saioaren aurkezpenean duela urte t´erdi ateratako argazkia zen. Ez foto horretan aurkezleak bereziki guapo agertzen zirelako (beti dira guapoak biak!), ETBk beste argazki edo promozio ekintzarik egin ez diolako saioari iraun duen urte t´erdian.. Lastima. Bide zaila zela bagenekien hasiera hasieratik, eta horregatik heldu genion erronkari hain gogotsu. Bai batzuk behintzat. Bidea ez da amaitu, hasi baino ez da egin. Guk lurra atxurtu dugu. Etorkizunean beste talde bat etorriko da, eta asfaltatuko du. Arratsaldero, saio bat baino gehiago izan bait da: orain arte ETB-1en jorratu gabeko ordutegi eta aktualitate formatu baten aldeko hautua. Eta hori beti izango du beharrezko telebista kate osatu batek. Inoiz amaitzen ez den lana da hori. Itsasontzia ez da portura iritsiko, ez bait da hori helmuga. Itsasoa zeharkatu, bertako bizipenak eta bertan ikusitako kontatzeko. Hori da helburua. Baina bidea egiteko, marinelak ez ezik patroiak ere behar ditu txalupak, noraezean itzulika ibiltzeko arriskua bait du bestela. Eta hortxe geratu gara, ez atzera ez aurrera.

Ez gara ez lehenak, ez azkenak, tamalez. Bai, badakit. Ingurura begiratu baino ez dago: beste hainbat dira kinka larrian dauden proiektuak, UEU dela, Nafarroako Antzerki Eskola dela… Baina tristeena da, guzti horiek, albistegietatik haratago ez dutela telebistan euren egoera salatzeko zirrikiturik topatuko aurrerantzean. Eta arratsaldeetan txutxumutxu eta halakoez jositako programaziotik ihesean dagoen ikusleak ez du euskerazko babesik topatuko. Solaskideek ez dute euren gogoeta non azaldu izango. Eta nik ez dut Estitxuren zeharkako begiraturik jasoko. Ezin nabarituko dut haren begi ederretan, ari zaren horrek merezi duela nabari duzunean baino ez dagoela nekea eta etsipena gainditzerik. Ezin esango diot, minak min, honek merezi duenik.

la foto(2)

Atzo Esne Beltza izan zen gurean. Bai, tarteka halako harribitxiak ere izan ditugu. Ordu luzeetako jardunean bazelako aspergarritik bezainbeste entretenigarritik. Izenburua bera hausnartzen baino denbora gehiago eman diogulako izenari izana eman nahirik. Iritzi asko bildu ditugu, kalean kontrako ustea den arren, kolore desberdinak izan dituelako gure arratsalderoko ortzadarrak. Eta gonbidatu garrantzitsu eta ilustreak ere izan ditugu sarri xamar. Azkenetakoa, esan bezela, Xabi Solano eta banda. Badakizue zein kantu eskeini zuten? “Nahi dut”. Euskeraz bizi nahi dut… Ba hori, nik ere euskeraz bizi nahi dut. Egunero. Arratsaldero.

Artistaren lana

Zinea gustoko duenak pelikula hau gustoko izango du oso, seguru naiz. Nabari da bai zuzendariak berak ere oso gustoko duela zeluloidea. Eta ez diot soilik zinemaren historiako momentu gogangarrienei egindako keinu sortagatik. Argi dagoena da errelatoa gustoko duenak hobe egiten duela haren kontakizuna. Eta kasu honetan, izenburuak berak dioen bezela, arte lana ere badela esango nuke errelato hori.

the-artist

Maitasunak berak bultatzen gaitu askotan ausart jokatzera, eta gaur egun zuri beltzekoa ez ezik elkarrizketarik gabeko ere baden pelikula bat egiteak badu bitixitik bezainbeste ausartetik. Maitasuna eta ausardia elkartuta, pelikula honen moduko zeozer magikoa sortuko da gehientsuenetan… Edo ez beti, batek daki, askotan zaila bait da asmatzen zerk egiten zuen zerbait miresgarri edo liluragarri. Argi dagoena da, eta denborak emango dit arrazoia, klasiko bat sortu berri dela.

Susmoa dut kontinente zaharreko zinemagintza  frantziarrek gehiago mirestu izan dutela amerikarrek eurek baino. Hollywoodeko aintzindarien artean frantziarrek topatu zituzten artista handienak, eta zenbaiten ustez 60ko hamarkadako krisitik frantziarrek emandako bultzadari esker atera zen bertako industria. Eta oraingoan ere frantziarrek etorri behar izan dute amerikarrei gogoraztera zein den zinemaren funtsa eta oinarria. Hazanaviciusek belarritik egin die tira: jaun adreok, itzul zaitezte oinarrira, hainbeste jende mugiarazten zuten filma haietara, magiaz beteriko pelikula haietara.

Zine mututik elkarrizketadunera bitarteko aldaketa azaldu nahi du hain zuzen elkarrizketarik gabeko lan honek. Eta aldaketa horrek zein ondorio ekarri zituen ordura arte izarrak ziren aristengan, izar zaharren tokia nola bete zuten izar berriek Hollywoodeko zeruan. Izarretaz ari garela, “The artist”en guztiak dira izan, guztiak ari dira fin, baina guztietan dizdiratsuena, txakurraren baimenarekin, Jean Dujardin bera. Komedia eta dramaren artean ederki daki dantzan, unean unean eskutik heldu eta eraman nahi gaituen txokora eramanez. Pelikula on batek funtziona dezan hain beharrezkoa dena ere lortzen du:  sinisgarri zaigu oso, eta ez zaigu batere nekeza egiten haren buruan sartzea.

Azkenadlian pelikula gutxik lortutako zerbait lortu du honek: ezustekoa eman dit, eta hori, zinemako sarrera zein garesti dagoen ikusita, ez da gutxi. Baina batez ere, etxeko lanak jarri dizkit: zine klasiko gehiago ikusi behar dut. Bai, badakit nostalgiko bezain ñoño geratu zaidala gaurkoa, eta hori izango da hain zuzen filma honek izango duen etsairik handiena, jendearen pereza, gainerakoan ez bait du inolako oztoporik izango.

“El euskera está en el congelador”

Paradoxa, kasualitatea edo metafora kapritxosoa. Sistema informatikoa jausi egin dela eta duela 30 urteko molde berdinean aritu behar izan du goizean Euskadi Irratiak. Juxtu noiz eta euskeraren egunean. Gaurko efemeriderako baliagarriak diren bi gogoeta, beste hainbeste iragarkirekin lotutakoak, ekarri dizkit burura gertakariak.

munduoro copy

1.- Gurasoak erdera hutsean entzun eta jolasterakoan aita-amen elkarrizketak hitzez hitz errepikatzen dituen umearena bata. Euriborra kongeladorean omen dago.  Egunak joan egunak etorri, umeen antzera guk ere iragarkia hitzez hitz ikasteraino ematen dute iragarkia. Oraindik ere transmisioa bermatu nahi badugu sendi barruan euskeraz aritzea zein beharrezkoa den gogoratu beharrekoa den seinale. Bada beraz zer hobeturik.

2.- Eusko Jaurlaritzarena da bestea: Bakarren batekin erderaz hitz egiten hasi, eta solaskidea euskal hiztuna dela jabetzearekin batera, leloarena nola egin duen ohartzen den euskaldunarena. “Munduoro euskaraz” leloaren gaztelerazko itzulpena gehitzen dio ondoren ahots goxoak: “Abierto al mundo”. Horra bigarren hausnarketa: Euskera hutsean aritzen den irratiko entzuleak euskal hiztuna behar duela kontutan hartuta, benetan beharrezkoa al da itzulpena gehitzea? Zeinen zorrotz betetzen dugun legea, zeinen mimo handiz zaintzen dugun bi hizkuntza ofizialen arteko oreka testuinguru jakin batzuetan. Gaztelerari diogun begirune bera nahiko nuke euskerarentzat askotan. Euskerazko itzulpenaz “ahaztu” den iragarkirik entzuten ez dudan egunean, orduan behar bada ez dit hainbeste minik egingo gaztelerazko gehigarriak. Ordura arte, euriboarraren antzera ere, euskerak kongeladorean jarraituko du.