Daily Archives: 19 October, 2011

Zatoz kafea hartzera, Patxi!

New Yorketik bueltatzen denean, etxera gonbidatuko dut Patxi. Albertorekin batera etor dadila, nahi izanez gero. Kafea hartzera gonbidatuko ditut, eta ez, ez dut txiste txarrik egingo hemen kafeari jartzen diogun beste izenarekin, hori publizitatea litzatekeelako. Kafera gonbidatuko dut, etxeko egongelan esertzeko aitzakia izango delako. Telebistaren parean jartzeko.

 canalvasco

 

Aurren-aurrena bidaia nola egin duen galdetuko diot. Lizartza eta Arribe artean desberdintasunik topatu al duen galdetuko diot, ez al duen eguraldi bera egiten mugaren alde batean zein bestean. Kexua disimulatuta geratuko da, hartara, eguraldiarena elkarrizketa zailei ekiteko trikimailu egokia izaten dela badakielako harek. Kafearekin batera pasta goxo-goxoak ere eskeiniko dizkiet gero.Eskerrak emango dizkiet hartara. Eskerrak, Estatu Batuetako bidaian aurkeztu berri duten akordioari esker nire aitonaren osaben osabek Canal Vascon ikusi ahalko nautelako. Kafea azukrez gozatu eta gero, orduan azalduko diet gonbitaren benetako helburua.

 

Telebista piztu, eta zappinga egiten hasiko naiz. Behin LTDaren kate guztiekin bukatuta, botoitxoari eman, eta analogikoan jarriko dut telebista. Argi geratuko zaie hartara nire aitonaren osaben osabek ez bezela, nire amak semea ikusi nahi duenean, begiak pantailan utzi behar izaten dituela. Elur maluten modukoek betetzen dute pantaila gurean, ETBren botoia sakatzen dugun aldioro. Nire amak ez duela semea itxuroso ote dagoen ganoraz ikusterik. Anai aberatsenera jauzi egin, eta ETB2koa ere jarriko nieke, baina ezin: Hilabete batzuk badira gure bailaran bateonbati bururatu zitzaiola asteburuko pilota partiduak Nitron ematen zituztenez, txoritxo erdaldunak beharko lukeen frekuentzian Nitro jarri behar zela. Lehentasun kontua, nonbait. Pilota nagusi, eta hortxe gakoa: pilota. Asko dira Nafarroako Gobernuak bere garaian ETB analogikoan mantendu bazuen, pilota partiduak ezin ikusteak soraraziko lukeen iraultzaren beldur zelako izan zela. Eta harez geroztik, hortxe ari dira, 22rako partiduan, gobernu nafarra bera eta jaurlaritza. Ez batek ez besteak ez omen du ordaindu nahi. Markagiailuan beraz, husna. Ez gorri ez urdin. Zuri, pantailako elur maluten zuri bera. Iparraldeko afera konponduta, poztu ere poztu ginen, iparreko auokoengatik batetik, baina baita Nafarroako konponbidea gerturatzen zuela uste genuelako: bi estatu desberdinak tartean egonda posible bazen, nola ez ba estatu bakar baten barruko bi erkidegoren artean! Eta orain berriz, Ameriketan lehenago, Euskal Herrian bertan baino…

 

Arriberako bisita amaitzeko, pasiora gonbidatu eta Elosta mendira igoko ditut. Tontorrean dagoen errepetidore zaharra erakutsiko diet. Arkeologia museo batean beharko lukeenak lanean nola segitzen duen ikustearekin batera, burdin guzti hura erosteko gure herrian zer nolako lanak hartu zituzten azalduko diet hartara. Nola txiki-txiki nintzela, gurasoek eta auzokoek kontzertuak eta zozketak antolatu behar izan zituzten, ETB gurera ekartzeak zekartzan gastuei aurre egiteko. Hartara, errepetidore zaharra ordezkatuko duen tramankulu berria nola ordaindu bururatuko zaie. Eta denbora gutxiren buruan Arribera itzultzeko aitzakia izango dute. Olatz Arrietak baino, nik neronek egingo diet kronika. Hantxe agertuko gara guztiok kontent kontent, zer nolako aurrerapausua egin dugun azpimarratuz. Yankeelandiara egindako bidaia errepikatu ahalko dute, alegia, hain hurrutira joan gabe…

Potorik gabeko bertsoa

Poto bakar bat bera ere ez du egin Altunak! Eta egin badu, nik behintzat, ez diot atzeman.. Ze bertsozale porrokatua behar du askotan batek halakoak arrapatzeko, eta aitortuko dut, ez naizela ni fauna horretakoa. “Hitzetik Hortzera”k traumatizatutakoen klubekoa nauzue. Igande eguerdiro gure aitak ixilarazi egiten gintuen, telebistako bertsoak entzun behar zirelako. Hori gutxi ez, eta umetan, eskolara joan, eta bertan euskerako irakasleak ere lehendik ikusia nuen saio oso-osorik jarri ohi zigun. Nerabezarora iritsitakoan, festondorako ez zen batere bidelagun aproposa altu-altu jarritako telebista saioa. Hortxe apurtu zen gure harremana. ETB-3ra jauzi egin, eta gaztetu eta modernizatzearekin batera, berradiskidetu egin ginen apur bat, bai, egia da, baina euskaldun-peto-prototipikoaren rankingean puntuak galaraziko badizkit ere, aitortuko dizuet hiruzpalau bertsoko saiotxo bat gustagarri dudala, baina zaila egiten zaidala finaleko egun osoko jarduna jarraitzea.

Ikusmina sorarazia zidan,  halere, aspaldian Bertsolari filmak. Eta ikusmina asetu ez ezik, asebete ere egin nau. Lau laguneko kuadrila joan ginen zinemara. Bertsozale porrokatua bata, bertsoak neurrian gogoko dituena bestea (ni neroni, alegia), bertsolaritzaz ezer gutxi zekien euskaldun berria, eta bertso mundua guztiz arrotza zitzaion erdalduna. Experimentu polita, oharkabean antolatu genuena. Bertsoaren azken errimarekin batera iritsi zen ezustekoa, aretokoa argiak piztu, eta alboko lagunak malkoa garbituz ikusi nituenean. Bilboko aurrestreinaldia zen, eta zuzendaria eta Maialen Lujanbio ziren bertan (lehendik ere miresgarria iruditu bazait txapelduna, filma ikusita bai iruditzen zaidala txapela kentzeko modukoa neska…).  Txalo zartaren ostean, Anak hartu zuen hitza, alegia, euskeraz apur bat baino ez dakiena, euskaldunez inguratuta bizi izan dena, bertsolariak izan bazirela bazekiena, baina guztiz arrotza zena. Eserlekutik altxa, eta eskerrak eman zizkion zuzendariari. Eskerrak mundo ezezagun hori bistarazteagatik. Eskerrak zaplaztekoarengatik. Zaplaztekoaren pareko gertatu bait zitzaion ordubete inguruko ikuskizun hori. Ondorengo kafean ere ulertu ezinik zegoen nolatan ez zen sekulan jabetu ETB-1en hainbestetan ikusitako jardun horren atzean zer izkutatzen zen. Erdaldunak ere ez zuen asmatzen barruko nahasmena hitzez azaltzen, ez zen bertsolari, alegia. Azpitituluak irakurrita ere, ikuskari ederra iruditu zitzaiolako, mimoz eta sentsibilitatez betea. Eta sekulakoa iruditzen zitzaiolako gau hartan deskubritutakoa.  Beste bi euskaldunoi egokitu zitzaigun azalpenak ematea, hainbat ertz argitzea, baina saiatuta ere, ez genuke sekulan Altunak bezain ederki azaltzerik lortuko.

BECeko finaletik abiatuta, bertso on orok bezela (hori ikasi ere ikasi genuen), amaieratik abiatu eta atzeraka egiten du lanak. Lekuko aldaketak gainera, sekulako mesede egin zion lanari, klimaxa azpimarratu baino ez bait du egin. Egaña eta Lujanbioren antzera, atzeraka dabil filma. Farregarri xamar batzuetan, sakon besteetan. Hondartza hitzez ez ezik, isiltasunez ere betetzen du. Isiltasuna… isiltasunaren laztasuna nola islatu hitzezkoa behar duen lan batean? Hortxe erantzuna… Bertsolari! Errimaz jositako margarita baino, margaritaz beteriko lorategia. Oholtza gainekoa aulkitakoei azaltzen diena. Baina itsasoko uretan hurrundu baino, zubian gerturatzen dena. Aldazko amildegian Miren Amuriza (neska honen indarra ere bada beste baterako moduko mintzagaia) bezain trebe mugitzen dena. Bertsorik onena bezain borobila!

PD.: Konpetentzikoa izanda ere, horra La Sexta kateak filmaren gainean egindako erreportaia, adierazgarria gerta bait daiteke halako batean bertsolaritzaz aritzea.

http://www.lasextanoticias.com/videos/ver/la_magia_del_bertsolari/497233